Month: sierpień 2018

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918r. po 123 latach niewoli było zbiorowym wysiłkiem wielkiej rzeszy Polaków i dziełem wybitnych przywódców.  Każde miasto, miasteczko, każda gmina i niemal każda wieś ma swoich bohaterów. Wielu z nich, po wybuchu II wojny światowej, znalazło się na niemieckich i sowieckich listach proskrypcyjnych, a potem  byli mordowani. Inni  w latach komunizmu zostali zepchnięci w niebyt . Trzeba przywrócić pamięć o nich, o ich życiu i poświęceniu, aby w ten sposób stworzyć międzypokoleniowy łańcuch polskiej pamięci.

Niechby naszym żywym wspomnieniem o Nich, na 100 lecie odzyskania niepodległości była  tablica z imionami i nazwiskami tych, którzy z naszej gminy zginęli w czasie obydwu  wojen światowych, w wojnie bolszewickiej i w czasach okupacji sowieckiej. To będzie zadanie dla nas Tymbarczan i dla przyszłego samorządu. Jesteśmy Im to winni jako społeczność gminy, bo jeśli my nie utrwalimy pamięci o Nich to nikt tego za nas nie zrobi. Ich ofiara życia stanie się mglistym nieokreślonym wspomnieniem, które wiatr historii rozwieje, tak jak pamięć o wielu  powstańcach w XIX wieku, czy innych uczestnikach bohaterskiej obrony Ojczyzny.

Wiele osób wymienionych na tej liście nie pochodziło z Tymbarku, Piekiełka, Podłopienia, Zawadki czy Zamieścia. Losy wojenne rzuciły ich do nas. Tu działali  i tu oddali swoje życie. 

Ofiary wojny – uczestnicy walk frontowych, partyzanci, konspiratorzy, organizatorzy tajnego nauczania, ofiary rzezi na Wołyniu, żyjąca wśród nas diaspora żydowska zgładzona na Przylaskach i w innych miejscach oraz przypadkowe ofiary zamordowane w niemieckich obozach koncentracyjnych, sowieckich gułagach i katowniach UB – to ludzie, którym winniśmy wdzięczność, pamięć i cześć.

Żywię nadzieję, że poniższa lista stanie się przyczynkiem do uzupełnienia wielu nieznanych faktów z naszej lokalnej historii splatającej się z dziejami Narodu i Ojczyzny.

Dziękuję wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób pomogli mi odtworzyć niniejszy wykaz. Szczególnie dziękuję pani Marii Kuc i panu Stanisławowi Wcisło – bez ich pomocy, bezcennych rad, uzupełnień i uwag, niniejszy spis nie miał by tej postaci.

1. Atłas Stefan z Tymbarku – lat 13, ur. 27 VII 1927 r. Zginął na Gruszowcu  24 X 1940 r.
2. Bednarczyk Józef, kapitan – ps. „Bartłomiej” : „Bystry” – zginął na polu walki.
3. Biedroński Stanisław z Zamieścia lat 50 , magazynier rafinerii w Sowlinach ur. w parafii Mikluszowiec pod Bochnią. Zmarł 11 IX 1943 r. od ran postrzałowych brzucha.
4. Biedroński Wilhelm – zginął na polu walki w 1915 r. pod Toporowcami  – Bezarabia.
5. Bieździadecki Jan, szer.  policjant w Tymbarku – zginął na polu walki w 1939r.
6. Brosz Elżbieta, nauczycielka, uczestniczka tajnego nauczania, ps. „Orlątko”– zamordowana w Auschwitz.
7. Bubula Józef – lat 20 – zginął na Węgrzech, podczas I wojny światowej
8. Bubula Sebastian, szer.– zginął na polu walki w 1939 r.
9. Bubula Wojciech, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.
10. Bulik Jan, szer.  policjant w Tymbarku– zginął na polu walki w 1939 r.
11. Chlipała Jan z Zamieścia lat 42– zastrzelony  przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku. Powodem egzekucji było zatarasowanie drogi ściętym drzewem.
12. Chlipała Józef z Zamieścia lat 43– zastrzelony  przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku.
13. Czeczótka Józef, szer.  – zginął na polu walki w 1939 r.
14. Czernek Antoni, zam Jasna 147 – zginął podczas I wojny światowej.
15. Czyrnek Wojciech, szer. ur. W 1911 r. zam. Jasna 147 – zginął na polu walki w 1939 r. pod Lwowem w miejscowości Rzęsna Polska,
16. Czyż Władysław z Wielunia, podporucznik  – ps. „Pokutnik” partyzant z oddziału egzekutywy „Zagoszcz”. Zginął w Szczyrzycu,
17. Dębski Maciej zam. Piekiełko 75 – zginął na froncie włoskim w czasie I wojny światowej,
18. Duchnik Józef zam. Piekiełko74, brał udział w wojnie bolszewickiej, zginął w nieznanych okolicznościach w Alpach.
19. Duchnik Władysław ps. „Duchniewski”, nauczyciel Gimnazjum  – zamordowany 11 X 1943 r. w Auschwitz
20. Fromm Grzegorz z Tymbarku, ur. 14 I 1903 r  – zginął 14 I 1945 r.
21. Giza Józef, zam. Piekiełko 49, zginął w czasie I wojny światowej – osierocił 2. Dzieci. Założył w Piekiełku dwuletnią szkołę pisania i czytania.
22. Goryczka Stanisław ze Słopnic lat 20 – zastrzelony  przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku, pogrzebany na cmentarzu w Słopnicach.
23. Górka Szczepan z Podłopienia, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.,
24. Homa Jan, major, z Podłopienia  – zginął na polu walki IX 1939r. (wujek kpt. Paulone),
25. Jarosz Stanisław lat36, st. sierżant, partyzant, , ps. „Strażnik” – zginął na Zęzowie podczas patrolu. Pochowany w Nowym  Rybiu.
26. Kaletka Franciszek, podporucznik – ps „Jodła”,
27. Kapturkiewicz Józef zam Piekiełko 5  – zginął w bitwie pod Radziejowem w 1915 r.,
28. Kęska Roman, starszy sierżant  ps. „Ryszard”, prac. Owocarni – zamordowany w Auschwitz,
29. Klimczyk Stefan, porucznik – zginął na polu walki w 1939 r.,
30. Krzyściak Alfons – lat 11 zginął w czasie wojny od wybuchu granatu.
31. Ks. Kuc Edward – zaginął na Zęzowie w czerwcu 1944r po pogrzebie brata Władysława zastrzelonego przypadkowo przez partyzantów grupy „Zagoszcz”– ciała Edwarda do tej pory nie odnaleziono,
32. Kuc Stanisław ps. Błyskawica” –  nr obozowy w Auschwitz 102916, nr obozowy w Buchenwaldzie 900082 zmarł 22 IV 1945r. Pochowany w Bawarii,
33. Kuc Stefan dr medycyny – więzień Auschwitz, Mauthausen, Neuengamme, Drutte koło Brunszwiku, Brgen-Belsen. Zmarł 13 XII 1946r. pochowany w Wunstorf- Luthe koło Hanoweru,
34. Kuc Władysław, wójt tymbarski  – zastrzelony przypadkowo przez partyzantów z grupy „Zagoszcz” podczas zamachu na komendanta tymbarskiej żandarmerii Mullera,
35. Kulig Michał lat 21 zginął VI 1918 r. w Maderówce koło Jasła. Mieszkał w Tymbarku pod nr 120.
36. Kurneta Stanisław, ps. „Motyl” – zamordowany.
37. Mirecki Stanisław vel. Stolarczyk, pułkownik,  ps „Pociej”; „Wit” – Inspektor „Niwy” aresztowany na Kisielówce 27VIII 1944 rok. Ranny w czasie próby ucieczki, po kilku dniach pobytu w areszcie na gestapo w Nowym Sączu zmarł.
38. Miśkowiec Jan, porucznik– zginął na polu walki w 1939 r.,
39. Miśkowiec Stefan, sierżant– zginął na polu walki w 1939 r.,
40. Miśkowiec Wojciech ur. 23 II 1880 r. –  jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
41. Myszkowska Amelia lat 22 – ofiara komunizmu – córka Jerzego Myszkowskiego. Wypędzona z domu  16 III 1945 r. , okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
42. Myszkowska Julia lat 47 – ofiara komunizmu – żona Jerzego Myszkowskiego. Wypędzona z domu  16 III 1945 r., j.w. okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
43. Myszkowska Maria – ofiara komunizmu – żona Stefana Myszkowskiego. Wypędzona z domu  16 III 1945 r. okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
44. Myszkowski Jerzy oficer WP  – zamordowany w Katyniu,
45. Myszkowski Ludwik aresztowany za organizowanie struktur wojskowych w pow. limanowskim  – zamordowany w Auschwitz,
46. Nakoneczny Michał z Przemyśla. W czasie okupacji zatrzymał się w Tymbarku, gdzie współpracował z tutejszym podziemiem. Aresztowany w warsztatach naprawczych PKP w Nowym Sączu gdzie pracował. Po torturach na gestapo w N. Sączu przewieziony do Tymbarku i zastrzelony 25 X 1941 w olszynach nad rzeką nieopodal kapliczki „Na górach”.
47. Niesiołowski Adam porucznik, inżynier ps. „Bawina” – rozstrzelany w Rdziestowie  27 IV 1944 r.
48. Niezabitowski Tadeusz ze Słopnic lat 30– zastrzelony  przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku, pogrzebany na cmentarzu w Słopnicach.
49. Nowacki Józef – ps. „Bystry” – zamordowany.
50. Ociepka Andrzej z Piekiełka, kowal  – zginął na wojnie bolszewickiej w 1920roku. Osierocił 4.dzieci.
51. Palacz Jan z Zamieścia – zastrzelony na łące przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r.
52. Palka Jan, jako zakładnik rozstrzelany w Słopnicach 17 VII 1944 r.
53. Paradecka Helena ps. „Łączniczka” – łączniczka Inspektoratu „Niwa” Poległa na polu walki.
54. Paszkiewicz Jadwiga – ofiara komunizmu – teściowa Jerzego Myszkowskiego, wypędzona z domu 16 III 1945 r.  okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
55. Paulone Tadeusz, kapitan – zamordowany 11 X 1943 w Auschwitz. Organizator struktur wojskowych na terenie obozu.
56. Pieguszewska Zuzanna, żona tutejszego aptekarza – zmarła w czasie transportu do Auschwitz,
57. Piekos Zbigniew, kapral podchorąży , ps. „Śmiały” – zginął na polu walki,
58. Puto Jan, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.
59. Rytt Maksymilian – kierowca – zginął na Gruszowcu 14 XII 1944r.pomyłkowo zastrzelony przez radzieckich partyzantów w czasie jazdy samochodem,
60. Sędzik Jan  lat12 z Zamieścia – zginął 25III 1945r. od wybuchu miny – zam.  Zamieście nr 134.
61. Sobczak Stanisław z Tymbarku ur 1905r. – jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
62. Sobczak Stanisław z Zamieścia ur 1908r. – jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
63. Sobczyk Jan mgr, podporucznik, główny księgowy w „Owocarni”; ps. „Sokal”- zginął w Auschwitz,
64. Stanisz Franciszek – ur. 5 I 1902 w Podłopieniu, gajowy  – rozstrzelany w Rdziestowie  3 V 1944 r. za posiadanie broni i współpracę z partyzantami. Mieszkał w Podłopieniu  nr 194,
65. Steczowicz Józef (starszy) – zmarł w 1919 roku  na skutek ran otrzymanych na froncie ukraińskim,
66. Steczowicz Józef, kolejarz, ur.3 III 1891? – zamordowany w Auschwitz 27 XI 1941r. Nr obozowy 17210 . W obozie przebywał od 9 VI 1941roku do śmierci,
67. Steczowicz Michał, marynarz, mat – zginął w 1939 w walkach na Oksywiu,
68. Szczepaniak Józef zmarł od rany postrzałowej 10 IX 1940r. Mieszkał w Tymbarku pod nr 138,
69. Szewczyk Ludwik z Podłopienia – zginął na polu walki pod Lwowem IX 1939 r.
70. Szwabe Jadwiga, ps. „Matka”, aresztowana w czasie obławy na płk Stanisława Mireckiego i zesłana do obozu w Ravensbruck   – zamordowana w czasie ewakuacji obozu w okolicy miejscowości Litomierzyce na terenie Czechosłowacji.
71. Szyćko Wacław, major, ps. „Wiktor” , organizator ZWZ na terenie limanowszczyzny. Zamordowany w Auschwitz.
72. Szymański Adolf, pułkownik inż. – prac. „Owocarni” – zamordowany  w Auschwitz
73. Tajduś Antoni ur. 1882 r – zginął 12 VI 1916 r.
74. Tajduś Irena – zginęła 14 V 1940r od rany postrzałowej brzucha w wieku 3 lat.  Mieszkała w Tymbarku pod nr 8.,
75. Tomasik Jan  – ps „Sokół” zamęczony,
76. Wacławski Stanisław, kapitan  – ps. „Daman” ; „Krzysztof” szef wywiadu Inspektoratu „Niwa” – zginął na polu walki,
77. Wątroba Jan – zmarł w 1920 na skutek odniesionych ran. Pochowany w Nowym Targu,
78. Zapała Jan mgr, ps.”Osa” z Podłopienia, ur. 5 IX 1910, nauczyciel gimnazjalny – rozstrzelany w Rdziestowie 3 V 1944 r.
79. Zapała Józef, kapral – ps.. „Byk”, zginął 8X 1944r. podczas patrolu na Zęzowie. Pochowany na cmentarzu w Nowym Rybiu,
80. Zborowski Józef  – powieszony przez Niemców w sierpniu 1944r. gdy wracał z prac polowych. Było to po akcji partyzanckiej na Łopieniu w której zginęło dwóch żandarmów,
81. Żydzi tymbarscy – w 1939r. mieszkało w gminie Tymbark (bez Słopnic) około 70osób narodowości  żydowskiej. Zostali wymordowani przez Niemców. Dwie osoby ocalały i przeżyły II wojnę światową.

Przytaczam wykaz  rodzin żydowskich mieszkających w naszej gminie w 1939 r., jaki udało mi się cząstkowo ustalić.

1. Beck Henryk (2 osoby) – kupiec – towary mieszane. Mieszkał w rynku obok dzisiejszego Urzędu Gminy. Pod Beckiem mieścił się areszt w miejscu dzisiejszego sklepu obok kościoła.
2. Beldegrun Jgnacy (3 osoby) – zawód ?
3. Berhang Herman (1 osoba) – karczmarz.
4. Faber Herman (3osoby) – kupiec – towary mieszane.
5. Feid Rozalia ( 1osoba) ,zam. w Kisielówce – krawcowa.
6. Fischgrund Eliasz (4osoby)  – karczmarz.
7. Flach imię? (3osoby) – zawód ?
8. Goldfinger imię ? (2 osoby) – zawód ?
9. Gotz Abram (3 osoby) – handel mąką.
10. Gotz Ank (osób?) – handel mąką i otrębami.
11. Gotz Jakub (osób?) – handel mąką i otrębami.
12. Haskel imię? (osób?) – handel mięsem.
13. Horn Rozalia (2 osoby) – handel mięsem.
14. Kern Mosiek (5 osób) – krawiectwo.
15. Langerfeld Jankiel + 3osoby – zawód?. Mieszkał w Rynku.
16.  Lewkowicz imię? (?osób) – handel nawozami.
17. Lipschutz  imię? (5 osób) – zawód?
18. Mendel imię? (osób?) – wyrób swetrów , handel towarami różnymi. Mieszkał przy skrzyżowaniu drogi Tymbark – Dobra kier. Podłopień po prawej stronie przed mostem na Podłopień.
19.  Nazwisko? Hermina (2 osoby) – krawcowa.
20. Nazwisko? Paweł (osób?) – handel art. spożywczymi.
21. Rozenberg Josef (osób?) – prowadził sklep żelazny w rynku obok gimnazjum.
22. Ruhla Josek (2 osoby) – zawód?
23. Schnitzer Roman  2osoby) – zawód?
24. Schreiber Chesiek (5 osób) – zawód?
25. Schruber imię? (osób?) – handel drewnem, posiadał tartak w kierunku Zaolzia.
26. Steiner M (2 osoby) – karczmarz w Piekiełku.
27. Stern imię? (osoby?) – handel skórami.
28. Stern imię? (osoby?) – prowadził skład maszyn rolniczych.
29. Still Josef (4 osoby) – handel towarami mieszanymi.
30. Strom M (4osoby) – prowadziła sklep bławatny (tkaniny) w rynku.
31. Templer imię? (4 osoby) – handel towarami mieszanymi.
32. Waserlauf imię? (osób?) – prowadził zakład kuśnierski w Zamieściu na skrzyżowaniu drogi do Słopnic.
33. Windstroch imię? (2osoby) – zawód?
34. Zolman W  (osób?) – karczmarz. Posiadał karczmę w rynku.

 Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości ufundujmy tablicę pamiątkowa dla  naszych ziomków, którzy życiem zapłacili za jej odzyskanie. Niech to będzie wyraz naszej wdzięczności i pamięci za ofiarę Ich życia i krwi.

Jan Plata

Pomnik upamiętniający Ofiary września 1939 roku – Tymbark (przy drodze krajowej)