SPOTKANIA Z HISTORIĄ – KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK

 TO BYŁY PIĘKNE DNI 

W czerwcu 1979 roku wydarzyło się coś, czego wcześniej Polska w swojej tysiącletniej historii nigdy nie była świadkiem. Na naszej ziemi, na polskiej ziemi, w swojej Ojczyźnie, stanął Ojciec Święty Jan Paweł II – Papież. Ta pierwsza pielgrzymka naszego Ojca Świętego na zawsze utkwiła w pamięci i sercach wielu z nas. Należę do pokolenia, które miało możność uczestniczyć w tych niezwykłych dniach czerwca 1979 roku w spotkaniach i wspólnych modlitwach z Janem Pawłem II.  Dla mnie osobiście te niezapomniane chwile są niezwykłym darem od Boga. Boga, którego w tamtych latach chciano się pozbyć z naszej Ojczyzny. 

Wspominając tamten czas, pragnę podzielić się czymś, co przypomni i na nowo pozwoli przeżywać te piękne dni wzruszeń, szczęścia i wolności które dał nam wówczas nasz wielki rodak. Oryginalne, autentyczne czasopisma z czerwca 1979 roku. Od czterdziestu lat mam je tu u nas w Tymbarku. Kupowane, zdobywane, załatwiane spod lady. Taka była rzeczywistość. Niewielki, ograniczony nakład, kiepskiej jakości druk, fotografie i ocenzurowane teksty. Patrząc na nie dzisiaj zdać musimy sobie jednak sprawę jaka jest ich wartość. Dokumenty tamtych czasów. Niezwykłe artefakty z naszej przeszłości. Słowa, myśli, kazania, homilie – wypowiadane, głoszone przez Jana Pawła II czterdzieści lat temu. Katecheza, której owocem stała się wolna Polska.

Dzisiaj, po latach wiemy, w jakich niezwykle ważnych, przełomowych wydarzeniach dane nam było uczestniczyć. Krzyż na placu zwanym wówczas Zwycięstwa – w sercu komunistycznej Warszawy – i pamiętne słowa. A później kolejno – Gniezno, Jasna Góra, i jeszcze inne jakże ważne dla Niego, dla Papieża i naszej Ojczyzny miejsca. Kraków, Kalwaria, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. Dokładnie czterdzieści lat temu, 8 czerwca 1979 roku, dla nas ludzi gór lotnisko w Nowym Targu było najważniejszym miejscem na trasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski.

Nasz biskup. Nasz krakowski metropolita, który wydawać się może tak niedawno idzie po kalwaryjskich dróżkach, kłania się Pani Podhala w Ludźmierzu, koronuje Limanowską Pietę, przybywa nagle tu do nas, do górali, do Nowego Targu jako następca Świętego Piotra. Piszę nasz biskup, gdyż na tym stosie gazet sprzed lat który mamy tu u nas w Tymbarku, zobaczyć możemy archiwalny tygodnik z 1958 roku, a w nim wiadomość iż  ” 28 września br. ( 1958  ) w Katedrze na Wawelu odbyła się uroczystość konsekracji J. E. ks. biskupa dr Karola Wojtyły “.

Po dokładnie dwudziestu latach od tamtego wydarzenia nasz krakowski biskup zostaje wybrany Biskupem Rzymu. No i jak można było i wtenczas – w 1979 roku – i teraz po latach, powiedzieć i pomyśleć inaczej niż – to jest nasz biskup. Nasz Biskup, nasz Papież, nasz Ojciec Święty. Nasz Karol Wojtyła w czerwcu 1979 roku  przybywa do Polski, swojej umiłowanej Ojczyzny ze Stolicy Piotrowej i głosząc Słowo Boże gromadzi wokół siebie tłumy. 

“I oto naszym oczom ukazał się nieprawdopodobny obraz : wszystkimi szosami, drogami, ścieżynami płynęła rzeka ludzi. I to nie tylko grupkami, ale nieprzerwany strumień ludzki – młodzi, starsi, dzieci … “. To cytat z jednego z artykułów z tamtego czasu. Tak to rzeczywiście wyglądało. Przez Turbacz, pieszo, samochodami, autokarami, pociągami przez Chabówkę. Ruszył kto tylko mógł. I stanęły o świcie w sektorach na nowotarskim lotnisku nieprzebrane rzesze w oczekiwaniu na Mszę Świętą, na spotkanie z Bogiem, na wyznanie wiary pod przewodnictwem Namiestnika Chrystusa.

I wówczas, tam, słuchając słów Jana Pawła II o rodzinie, o naszych górach, o umiłowaniu ziemi – tak licznie zgromadzeni uświadomiliśmy sobie jak wielki jest Kościół, jaka siła jest w nas, jaką moc ma wiara w Boga. Wbrew ówczesnej rzeczywistości, wbrew panującemu obcemu ustrojowi. To na tych papieskich mszach przed laty milionom zgromadzonych Ojciec Święty Jan Paweł II  wskazał drogę. Drogę, którą pomimo zagrożeń i przeciwności ma iść Polska. Wbrew wszystkim siłom które szarpią, kąsają, robią wszystko aby Polska zeszła z tej drogi na manowce.

To wtedy, w czerwcu 1979 roku wszystko się zaczęło. Polska droga do wolności. Droga, którą i dziś prowadzi nas wszystkich Jan Paweł II – Święty.  Święty, który dzisiaj prowadzi nas do Boga.

SPOTKANIA Z HISTORIĄ – KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK 

HISTORIA PIŁKI NOŻNEJ (35) – ze starych kronik Krzysztofa Wiśniowskiego

Dziesiąty mecz rundy wiosennej sezonu 1988/1989 odbył się na boisku w Świniarsku. Przy pięknej majowej pogodzie i wyśmienitych warunkach gry.  Jak na większości meczy obecny był Prezes Marian Sporek, Wiceprezes Zbigniew Majeran i mocna grupa kibiców.

Boisko w Świniarsku 25.05.1989 r. Mecz Świniarsko – Harnaś. 0:1 dla Harnasia.

Skład Drużyny: Tadeusz Pyrc – Andrzej Potoczny, Wojciech Majeran, Czesław Kordeczka, Bogdan Puchała – Grzegorz Dziadoń, Tomasz Majeran, Bogdan Ślusarczyk – Mieczysław Kubatek, Adam Urbański, Krzysztof Wiewiórka.

Rezerwowi: Witold Filipiak, Ryszard Wroński.

Gola strzelił: 18 min. Grzegorz Dziadoń.

cdn.

Foto nr 1.
Boisko w Świniarsku 25.05.1989r. Stara Kadra z Tymbarku w oczekiwaniu na mecz, grają w karty – w środku: Leon Filipiak, Marian Sporek, Zbigniew Majeran, kibic Kurczab, w dole: Stanisław Potoczny, Stanisław Poczynek, – po bokach kibice: Kazimierz Twaróg i Jacek Lasek.

Foto nr 2.
Świniarsko – Harnaś 25.05.2019r , wynik 0:1 dla Harnasia. Drużyna Harnasia przed meczem,od lewej: Tomasz Majeran, Czesław Kordeczka, Andrzej Potoczny, Krzysztof Wiewiórka, Grzegorz Dziadoń, Bogdan Puchała, Bogdan Ślusarczyk, Mieczysław Kubatek, Adam Urbański, Tadeusz Pyrc, Wojciech Majeran.

Foto nr 3.
Świniarsko – Harnaś – 25.05.1989r. Sytuacja na połowie przeciwnika, przy piłce Mieczysław Kubatek w po lewej Adam Urbański.

Foto nr 4.
Boisko drużyny Świniarska mecz z drużyną Harnaś Tymbark. Sytuacja na połowie przeciwnika, w środku Tomasz Majeran, Bogdan Ślusarczyk po lewej Krzysztof Wiewiórka.

Foto nr 5.
Sytuacja na meczu w Świniarsku, 25 maja 1989r. Wojciech Majeran wykonuje rzut wolny, w środku Adam Urbański, Bogdan Ślusarczyk po prawej Krzysztof Wiewiórka.

Foto nr 6.
18 min. meczu Świniarsko – Harnaś. Pada gol dla Harnasia – jedyny w meczu.
Strzelec Grzegorz Dziadoń, z podniesioną ręką.

 

OBÓZ SZKOLENIOWY KLAS POLICYJNYCH – SŁOPNICE 2019

Od poniedziałku  przez cztery dni młodzież klas policyjnych Zespołu Szkół im. KEN w Tymbarku  uczestniczyła   w terenowym obozie szkoleniowym  na zboczach  Cichonia/929 m.n.p.m./ w Słopnicach   W czasie trwania obozu  uczniowie szkolili się pod okiem  wielu  instruktorów ze służb mundurowych.
Druhowie  z Komendy Powiatowej PSP w Limanowej i OSP w Słopnicach Dolnych, prowadzili szkolenie z zasad użycia sprzętu ratowniczego, prowadzenia akcji gaszenia pożarów, rozwijania linii gaśniczych w terenie, udzielania pierwszej pomocy, działania z użyciem sprzętu ratowniczego oraz ochrony osobistej i dróg oddechowych Dwa dni na obozie przeznaczone zostały na zajęcia z Komendą Powiatową Policji w Limanowej oraz z Wojewódzką Komendą Policji w Krakowie. W tym czasie funkcjonariusze odbyli zajęcia z rozpoznawania zagrożeń, technik interwencji, środków przymusu bezpośredniego, zabezpieczenia miejsca zdarzenia, elementów kryminalistyki, zasad ruchu drogowego oraz musztry Bardzo ciekawe zajęcia przeprowadziła Podhalańska Grupa GOPR sekcja operacyjna z Limanowej. W czasie zajęć goprowcy pokazali sprzęt ochron osobistej, sprzęt ratowniczy, szkoleniowy, łączności i nawigacji satelitarnej. Przeprowadzili także szkolenie dla młodzieży na temat bezpieczeństwa w górach, opowiedzieli o zadaniach jakie wykonują ratownicy, zademonstrowali sprzęt wysokościowy i odbyli z uczniami szkolenie na linach.
Na obozie była także okazja aby poprawić  kondycję  na  wycieczce  turystycznej na Cichoń. Oprócz tego uczniowie uczestniczyli także w zajęciach dodatkowych z orientacji w terenie, strzelectwa i sztuk walki wręcz. Były rozgrywki w piłkę nożną i siatkową a także późnym popołudniem zabawy i spotkania przy ognisku.
Tradycyjnie odbyło się nabożeństwo czerwcowe z zaproszonymi gośćmi. Na zakończenie wspólnie zostały upieczone kiełbaski na grillu.

Zespół Szkół im. KEN w Tymbarku składa serdeczne podziękowanie wszystkim służbom mundurowym za bezinteresowną pomoc przy realizacji bogatego programu szkolenia.

Informacja i zdjęcia: ZS im.KEN w Tymbarku

 

 

                                                       

Prace przy “Kowalówce” na ukończeniu

Informujemy, że dobiegają końca prace remontowe drogi gminnej Kowalówka w Podłopieniu. Przypominamy, że w ramach remontu została wykonana podbudowa oraz ułożona nawierzchni asfaltowa na odcinku ok. 420 mb oraz utwardzone pobocza na odcinku 350 mb.

Koszt inwestycji to ponad 242 800 zł w tym dotacja z budżetu Województwa Małopolskiego w ramach dofinansowania zadań inwestycyjnych związanych z odbudową infrastruktury komunalnej i stabilizacją osuwisk: 170 582 zł.

Informacja nadesłana z Urzędu Gminy w Tymbarku

 

XX Powiatowych Międzynarodowych Zawodów Sportowo – Obronnych uczniów klas wojskowych, szkół średnich i gimnazjów p. k. „HARNAŚ – 2019″

Powiatowe Zawody Sportowo-Obronne p.k. „Harnaś-2019” otworzyła Pani Jolanta Dunikowska-Wszołek – Dyrektor Zespołu Szkół im. KEN w Tymbarku.

Organizatorzy:     Starostwo Powiatowe w Limanowej, Zespół Szkół im. KEN w Tymbarku, Urząd Gminy w Tymbarku, Jednostka Strzelecka Nr nr 2007 im. kpt. Tadeusza Paolone ZS „Strzelec” OSW        w Tymbarku, UKS „Tymbark”.

Cel zawodów: popularyzacja sportów obronnych i strzelectwa sportowego, podnoszenie poziomu sprawności fizycznej, poznanie walorów krajoznawczych Beskidu Wyspowego, rozwijanie współpracy i współzawodnictwa klas o profilu wojskowym, młodzieży szkół średnich powiatu limanowskiego a także Organizacji Społeczno-Wychowawczych „Strzelec”.

Termin i miejsce: Zawody odbyły się 6 czerwca 2019 r. na stadionie rezerwowym w  Tymbarku.

Uczestnictwo: W zawodach uczestniczyły drużyny 3-osobowe w dwóch kategoriach: dziewcząt i chłopców, reprezentujące szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie. Rywalizacja odbywała się na 4-kilometrowym torze przeszkód, w czasie pokonywania którego zawodnicy musieli wykazać się umiejętnościami udzielenia pomocy przedmedycznej, sprawnym posługiwaniem się środkami chemicznej ochrony osobistej, celnymi rzutami granatem. Część toru należało pokonać czołgając się oraz wspinając po linie. Należało również wykazać się „celnym okiem” na strzelnicy. Na koniec uczestnicy musieli przeprawić się przez rzekę za pomocą pontonu. By dotrzeć do mety, uczestnicy musieli jeszcze pokonać tzw. „koordynacyjne opony”. Łącznie na starcie stanęło aż 36 zespołów, w tym drużyna ze Spisskich Vlachów na Słowacji.

W kategorii szkół podstawowych wystartowało 6 zespołów /3 dziewcząt i 3 chłopców / z Tymbarku.

Wyniki końcowe w kategorii SP dziewcząt  przedstawiają się następująco:

I miejsce:        „Mała Paka” kl. VII SP Tymbark                  w czasie 42 min 45 sek

                        w składzie: Ula Czyrnek, Gabriela Gajda i Barbara Kuchta.

II miejsce:       „Życie mnie mnie” kl. VI SP Tymbark         w czasie 47 min 47 sek

                        w składzie: Wiktoria Grzegorzek, Wiktoria Jarosz i Ola Matras.

III miejsce:     „Raki 169” kl. VII SP Tymbark                    w czasie 53 min 26 sek

                        w składzie: Gabriela Dziadoń, Emilia Górka i Oliwia Piwowarczyk.

Wyniki końcowe w kategorii SP chłopców  przedstawiają się następująco:

I miejsce:        „Paweł Jamper”  kl. VII SP Tymbark                       w czasie 33 min 24 sek

                        w składzie: Kacper Kapera, Karol Giza i Krzysztof Smaga.

II miejsce:       „Szósta A” kl. VI SP Tymbark                                  w czasie 35 min 30 sek

w składzie: Artur Włodarczyk, Mateusz Błazewicz i Krzysztof Musiał.

III miejsce:     „Tiki Taki” kl. VI SP Tymbark                                 w czasie 44 min 11 sek

                        w składzie: Jakub Atłas, Patryk Lazar i Bartłomiej Pach.

W kategorii  starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów wystartowało 17 zespołów / 8 dziewcząt i 9 chłopców /  ze Starej Wsi, Słopnic, Mszany Dolnej, Skrzydlnej  i Tymbarku.

Wyniki końcowe w kategorii dziewcząt  przedstawiają się następująco:

I miejsce         „Lotte” ZPO Słopnice                                    w czasie 39 min 44 sek

w składzie:Julia Gaik, Ola Boruta i Klaudia Włodarczyk.

II miejsce:       „Dzikie Koty” SP nr 1 Stara Wieś                w czasie 40 min 29 sek

                        w składzie: Aneta Kita, Gabriela Nowak i  Anna Janik.

III miejsce:     „Alutki” ZPO Słopnice                                  w czasie 41 min 58 sek

                        w składzie: Alicja Banach, Zuza Ślazyk i Magda Pach.

IV miejsce:     „Aka” Tymbark                                              w czasie 42 min 21 sek

V miejsce:      „Team Girls” Gimnazjum Tymbark              w czasie 43 min 16 sek

VI miejsce:     „Girls” ZPO Słopnice                                    w czasie 46 min 14 sek

VII miejsce:    „Gang Słodziaków” III G Tymbark              w czasie 48 min 45 sek

VIII miejsce:  „Diverse” Stara Wieś VIII klasa                   w czasie 50 min 14 sek

Kategoria starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów chłopców:

I miejsce         „SP Ziomki” ZPO Słopnice                           w czasie 33 min 43 sek

w składzie: Kuba Wójtowicz, Kuba Bugajski i Szymon Sroka.

II miejsce        „Jenoty” Stara Wieś                                      w czasie 33 min 54 sek

                        w składzie: Sebastian Dębski, Marcin Twaróg i Marcin Tomaszek .

III miejsce      „Szare Szeregi” SP Tymbark                        w czasie 34 min 13 sek

                        w składzie: Szczepan Dziadoń, Dawid Kapturkiewicz i Kamil Wawrzyniak.

IV miejsce:     „Mistrzowie z Tymbarku”                             w czasie 34 min 36 sek

V miejsce:      GimnazjumT ymbark                                     w czasie 36 min 35 sek

VI miejsce:     „Trole” ZPO Słopnice                                   w czasie 37 min 35 sek

VII miejsce:    Gimnazjum  Skrzydlna                                  w czasie 38 min 48 sek

VIII miejsce:  „Wybrzeże Klatki Schodowej”  Tymbark    w czasie 38 min 54 sek

IX miejsce:     „Kojoty” Stara Wieś                                      w czasie 41 min 33 sek

W kategorii szkół średnich, wśród dziewcząt wystartowały 4 zespoły. Były to reprezentacje następujących szkół: Zespół Szkół Nr 1 w Mszanie Dolnej i Zespół Szkół im. KEN w Tymbarku.

Wśród dziewcząt zwyciężyły:

I miejsce         „Drużyna Pierścienia” ZS im. KEN  Tymbark w czasie 39 min 31 sek

w składzie: Angelika Kożuch, Anna Żelazny i Gabriela Cachro.

II miejsce        „Alfa”ZS Nr 1 w Mszanie Dolnej                 w czasie 42 min 08 sek

w składzie: Iza Brandys, Bernadetta Prusak i Paulina Cichorz.

III miejsce      „Kruszynki” ZS im. KEN Tymbark              w czasie 43 min. 18 sek

w składzie: Klaudia Zając, Wiktoria Turek i Martyna Marszałek.

IV miejsce:     „Aniołki”ZS im. KEN Tymbark                    w czasie 43 min. 53 sek

W kategorii szkół średnich, wśród chłopców wystartowało 9 zespołów z następujących szkół i organizacji:

  • Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Limanowej,
  • Zespół Szkół Techniczno-Informatycznych w Mszanie Dolnej,
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Limanowej,
  • Spisske Vlachy SK ze Słowacji,
  • Zespół Szkół im. KEN w Tymbarku.

Najlepszymi wśród chłopców okazali się:

I miejsce         „Ibiza” ZSTI Mszana Dolna                         w czasie 28 min 46 sek

                           w składzie: Łukasz Filas, Dawid Wójciak i Dawid Lupa.

II miejsce        „Krzoki i potoki” ZS im. KEN Tymbark      w czasie 35 min 07 sek

                        w składzie: Adrian Mirocha, Patryk Stanaszek i Dawid Szlehuber .

III miejsce      „Wesoła Ekipa”ZS im. KEN Tymbark         w czasie 35 min 15 sek

                         w składzie: Mikołaj Cudek, Dariusz Dawiec i Jakub Pucia.

IV miejsce      „Oranżada Hellena” ZS Tymbark                 w czasie 36 min 33 sek

V miejsce        „Vlachy” SK                                                  w czasie 36 min 42 sek

VI miejsce      „Tymbarski Kox” ZS Tymbark                     w czasie 37 min 22 sek

VII miejsce     ZSTI Mszana Dolna                                       w czasie 37 min 30 sek

VIII miejsce    „White Power” ZS Tymbark                          w czasie 37 min 51 sek

IX miejsce:     „Strzelcy Wyborowi z Mechanika                 w czasie 38 min 26 sek 

Dla trzech najlepszych drużyn w poszczególnych kategoriach przygotowano puchary oraz nagrody rzeczowe. Ich fundatorami byli: Starostwo Powiatowe w Limanowej, Urząd Gminy Tymbark oraz Firma Tymbark MWS. która przekazała soczki dla wszystkich uczestników.

Nagrody zwycięzcom wręczali: Jolanta Dunikowska-Wszołek – Dyrektor Zespołu Szkół im. KEN w Tymbarku wraz z Wójtem Gminy Tymbark – Pawłem Ptaszkiem oraz Arturem Krzakiem – Dyrektorem Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego w Limanowej.  Gościem zawodów był również dowódca tymbarskiego Strzelca st. insp. ZS  Robert Nowak.

Po zakończeniu zawodów wszystkich uczestników, opiekunów i zaproszonych gości organizatorzy zawodów poczęstowali tradycyjną żołnierską grochówką.

Zawody przygotowali i przeprowadzili:

Leszek Lach                           – Sędzia Główny zawodów,

płk Dariusz Gizicki                – Sędzia koordynator,

Grzegorz Dziadoń                  – Sędzia koordynator,

Stanisław Opach                    – Sędzia konkurencji strzeleckich,

Barbara Rakoczy                   – Sędzia pomocniczy,

Jolanta Kuciel                         – Sędzia pomocniczy,

Krzysztof Przechrzta             – Sędzia pomocniczy,

Sławomir Rymarczyk            – Sędzia pomocniczy

a także nauczyciele, uczniowie klas wojskowych i pracownicy  tymbarskiego Zespołu Szkół.

Opracowanie: Grzegorz Dziadoń.

 

„KRWIoOBIEG TERYTORIALSA” – małopolska brygada zaprasza wszystkich do udziału

W sobotę 8 czerwca 11 Małopolska Brygada Obrony Terytorialnej organizuje na terenie Wojskowego Klubu Sportowego Wawel Kraków przy ul. Podchorążych 3, akcję krwiodawstwa połączona z piknikiem rodzinnym, atrakcjami dla dzieci, pokazem wyposażenia oraz promocją służb mundurowych.

Zbiórka krwi

Jedna jednostka krwi może uratować życie trzem osobom. 8 czerwca w godzinach 9.00 – 15.00 każdy uczestnik pikniku będzie mógł oddać krewi zostać bohaterem. Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Krakowie przygotowało z tej okazji specjalny wojskowy autobus przeznaczony do pobierania krwi w warunkach polowych. Każdy krwiodawca otrzyma unikatową wojskową monetę przygotowaną na tę okazję przez Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej oraz drobny upominek związany z 11 Małopolską Brygadą Obrony Terytorialnej.

Atrakcje

Małopolska Brygada we współpracy z WKS Wawel Kraków przygotowała szereg atrakcji: pokaz sprzętu i wyposażenia wszystkich służb mundurowych, punkty promocyjne: wojskowe, policyjne, straży pożarnej, straży miejskiej, żandarmerii, uczelni krakowskich,Muzeum Armii Krajowej (oryginały i repliki broni i umundurowania z II Wojny Światowej) oraz Zakładów Mechanicznych w Tarnowie prezentujących najnowsze polskie karabiny snajperskie, maszynowe, moździerze i granatniki. Ponadto dla uczestników pikniku przygotowano wojskową grochówkę, pokaz mody lat 40 – tych,  masaż relaksacyjny, badanie skóry; dla dzieci – dmuchany tor przeszkód, dmuchaną zjeżdżalnię, bezpłatną watę cukrową, pokaz przygotowania lemoniady, zabawy ruchowo – edukacyjne (14 punktów).

Parking

Dla zmotoryzowanych przygotowano miejsca parkingowe na terenie Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, wjazd od ulic: Adama Chmiela, Warmijskiej oraz Mariana Smoluchowskiego.

Zachęcamy wszystkich, którzy mogą oddać krew do wzięcia udziału w akcji. Przed nami długi weekend Bożego Ciała oraz wakacje – okresy,  w których na krew w szpitalach występuje największe zapotrzebowanie.

mjr Bartosz KUBAL, Oficer prasowy 11 Małopolska Brygada Obrony Terytorialnej, www.terytorialsi.mil.pl