14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Pierwszym dowódcą AK został komendant główny ZWZ gen. Stefan Rowecki „Grot”. Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowania ich rządowi RP w Londynie. Utworzona przed 80 laty AK jest uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej Europie.
W tą 80-tą rocznicę powstania Armii Krajowej należy pamiętać, że Tymbark również ma ogromny wkład w powstanie AK, po przekształceniu ZWZ.
6 stycznia 1940 r., w domu krewnego konspiratora Szymona Pyrcia – Stanisława Pyrcia – w Tymbarku zorganizowano pierwszą formalną komórkę konspiracyjną, pod przewodnictwem kpt. Tadeusza Paolone.
W skład tymbarskiej placówki Związku Walki Zbrojnej weszli:
– kpt. Tadeusz Paolone ps. „Lisowski”,
– ppor. Szymon Pyrć ps. „Jaskółka”,
– Władysław Duchnik ps. „Duchniewski”,
– Józef Kulpa ps. „Owoc”,
– Andrzej Kruczyński ps. „Horodenko”,
– Michał Macko ps. „Ryszard”,
– Adam Niesiołowski ps. „Gawin”,
– Franciszek Sojka ps.„Kajos”,
– Antoni Surdziel ps. „Dzik”,
– Jan Zapała ps. „Osa”,
– bracia Kołowscy.
Wszyscy złożyli przysięgę na krzyż, według tekstu:
„Wobec Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny Królowej Korony Polskiej kładę swe ręce na ten święty krzyż – znak nadziei i zbawienia – i przysięgam być wiernym Rzeczypospolitej, stać na straży Jej honoru i Jej wyzwolenia. Walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary samego życia. Przysięgam – Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz Naczelnemu Wodzowi i jego rozkazom oraz wyznaczonemu Komendantowi będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało. Tak mi dopomóż Bóg!”
Dokonanie tego aktu potwierdzili wszyscy swymi podpisami na tylnej stronie jednego z obrazów religijnych, znajdujących się w mieszkaniu Stanisława Pyrcia.
Tak rozpoczęła się oficjalna działalność podziemia na tymbarskiej ziemi. Oczywiście, konspiracyjne grupy powstawały także wcześniej. Przecież już 11 grudnia 1939 r. we dworze Zofii Turskiej, kpt. Wacław Szyćko ps. „Wiktor”, wraz z porucznikiem Janem Cieślakiem ps. „Maciej”, przyjęli przysięgę od rodziny Zofii Turskiej i niektórych osób zatrudnionych w jej posiadłości. Było to jednak działanie nieformalne. Natomiast od dnia 6 stycznia 1940 r., po złożeniu przysięgi w domu Pyrcia, działalność ta stała się już oficjalną.
Na podstawie opracowania Pana Stanisława Wcisły
Robert Nowak
kpt. Tadeusz Paolone ps. „Lisowski”