Day: 14 października 2018

SZKOŁA

 Karta pocztowa sprzed ponad stu lat, stara pocztówka z Tymbarku. Szkoła przy rynku w pierwszym od czasu powstania pod koniec XIX wieku kształcie. Z obu stron dawna drewniana zabudowa, domy, a w nich między innymi żydowskie sklepy. Ktoś oznaczył na szkole ołówkiem – numerując od I do IV – rozmieszczenie sal w których uczyły się poszczególne roczniki. W tych latach  w Tymbarku funkcjonowała szkoła czteroklasowa.  Pokazując w poprzednich spotkaniach dawne pocztowe karty z Tymbarku, oraz patrząc na tą którą prezentuję dzisiaj, nasuwa się zapewne myśl, że jest to kolejny obraz jaki można było zobaczyć spacerując ponad wiek temu po tymbarskim rynku. Kościół, propinacja, szkoła. Rzeczywiście, układa się to w pewien logiczny ciąg. Przechodzimy z południowej na wschodnią stronę rynku. Jednak to co stanowi o całkowitej wartości tej dawnej pocztówki znajduje się na obu jej stronach. Na awersie i rewersie zapisana jest data – rok 1914.  Znamienny rok powstania i pierwszych bojów Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego.  Obok roku 1914 na karcie z widokiem szkoły w Tymbarku zaznaczony jest  miesiąc maj.  Trwa jeszcze przysłowiowa cisza przed burzą. Odwróćmy tą dawną pocztówkę z Tymbarku na drugą stronę. Tam z tyłu tej pocztowej karty można zobaczyć coś, co jest zapisane na kartach naszej historii.

Ksiądz Stanisław Płonczyński – to jego podpis i cały tekst pisany jego ręką widnieje na tej dawnej, starej karcie. Ksiądz Płonczyński – w latach poprzedzających Wielką Wojnę – założyciel i organizator Drużyny Strzeleckiej w Tymbarku. Oprócz tej co prawda tylko prywatnej korespondencji  – nie ma fizycznie w Tymbarku innego śladu z lat tworzenia się i działalności Polskiej Drużyny Strzeleckiej (pierwsza, pierwotna nazwa Strzelca ), żadnych oryginalnych dokumentów, fotografii. Są tylko kopie oraz opisy tych czasów i wydarzeń opracowane i spisane już w późniejszych latach. Na tej pocztowej karcie mamy oryginalny autograf twórcy tymbarskiego Strzelca, oraz co bardzo ważne – datowanie – wyraźnie, czytelnie odciśnięty pocztowy stempel.

Ksiądz Stanisław Płonczyński był synem tymbarskiego organisty. Ze względu na zły stan zdrowia, po latach spędzonych poza Tymbarkiem, powrócił na rodzinną ziemię i tu  swoją działalnością zapisał się na kartach naszej historii. Stara pocztówka z imieninowymi życzeniami wysłana przed laty z Tymbarku z czasem okazała się być niezwykle wartościową pamiątką naszej historii. Cenna, wartościowa – ja dodam do tego jeszcze rarytas, cymes, rzadkość, unikat. Nie ma w tych wszystkich określeniach żadnej przesady. Proszę spojrzeć na pocztowe stemple jeszcze raz. Data nadania – kasownik z Tymbarku to 7 maja 1914. Pocztówka ta trochę krążyła w poszukiwaniu adresata – w Sancygniowie już go nie było, więc została przekierowana do Zawiercia, gdzie szanowny solenizant był już na nowej parafii. Stemple, pocztowe datowniki z tych miejscowości to dokładnie tak jak to widać kolejno – 27 kwietnia 1914 i 30 kwietnia 1914. Co najmniej dziwne – data wysłania jest późniejsza od daty dostarczenia, lub na odwrót, data otrzymania jest wcześniejsza od daty nadania. Tego samego roku 1914 wysłane w maju – dostarczone w kwietniu. Pomyłka, czy jakiś czort namieszał.

Ta dawna pocztowa karta jest jak lekcja naszej historii, historii Polski. Przeczytam jeszcze raz to co jest na niej napisane. Rok 1914 – Polska jest pod zaborami wrogich nam mocarstw. Tymbark leży wówczas na terenie Galicji w zaborze austriackim. Kongresówka, Królestwo Polskie, to zabór ruski, podzielony tak jak całe ówczesne Imperium Rosyjskie na gubernie. Stemple, datowniki, widoczne na tej starej pocztówce pochodzą z różnych guberni – Pińczów, Sancygniów to gubernia kielecka – Zawiercie to ościenna gubernia piotrkowska, obie w Królestwie Polskim. W Galicji w tym czasie obowiązuje kalendarz gregoriański – w Królestwie stosowany jest jeszcze kalendarz juliański. Różnica w datach pomiędzy tymi kalendarzami wynosiła wówczas, nie zagłębiając się w szczegóły, kilka dni ( gregoriański wyprzedzał juliański). Wyjaśnienie zatem datowania na tej starej pocztówce wydaje się być zatem bardzo proste. Nikt nie namieszał, nie ma żadnych czarów czy też pomyłki. Jest za to niezwykle wartościowa stara pocztowa karta związana z naszą historią. Dawny widok szkoły w Tymbarku, a na jej odwrocie pismo i postać osoby, która tworzyła pierwszą, jeszcze przed rokiem 1914 organizację strzelecką w Tymbarku. Strzeleckie Drużyny, Strzelec, to w nich uczono patriotyzmu, to tam kształtowały się charaktery przyszłych bohaterskich legunów, kuźnia kadr Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Dla wielu młodych ludzi była to dosłownie szkoła życia. Na tej starej pocztowej karcie możemy zobaczyć szkołę w Tymbarku w której to już w późniejszym okresie międzywojennym mieściła się Świetlica Strzelca, gdzie kultywowano tradycję i kontynuowano to co zapoczątkował  w Tymbarku ksiądz Stanisław Płonczyński. 

Zapraszam do moich zbiorów i następnego spotkania … 

„SPOTKANIA Z HISTORIĄ – KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK”