Author: Irena Wilczek Sowa

zdjęcie: IWS

Katastrofa ciężkiego amerykańskiego bombowca B-24 J „Liberator”

Załoga pod dowództwem por. pil. Williama Beimbrinka wraz z innymi bombowcami brała udział w misji nr 166, której celem było zbombardowanie niemieckich zakładów produkcji benzyny syntetycznej w Oświęcimiu.

Maszyna wystartowała ok. godziny 8.00 z bazy Cerignolla koło Foggi we Włoszech. Jeszcze przed dotarciem nad cel samolot został uszkodzony przez nieprzyjacielską artylerię przeciwlotniczą nad węgierskim miastem Györ i zapewne jeszcze później nad Słowacją. W wyniku uszkodzeń przestały pracować trzy silniki. W tej sytuacji samolot zrzucił 20 nieuzbrojonych bomb po 500 kg każda w bezpiecznym miejscu w rejonie Pszczyny i skierował się w stronę linii sowieckich, bowiem powrót do Włoch na jednym pracującym silniku był niemożliwy. Na prośbę nawigatora, por. T. Dejewskiego kurs samolotu został tak ustalony by ominąć większe skupiska ludności (Kraków) łukiem od strony południowej.

Amerykanie nie chcieli ryzykować przelotu przez silnie broniony obszar powietrzny, a w wypadku trafienia spowodować strat w okupowanym, polskim mieście. Na południowy wschód od Limanowej uszkodzony bombowiec natknął się na trzy niemieckie myśliwce Messerschmitt BF-109, które mogły być samolotami z JG III/52 z lotniska Kraków – Rakowice. Dowódca samolotu, William Beimbrink obrócił maszynę w kierunku niemieckiej formacji, tym samym decydując się na konfrontację. Jednak niemieckie samoloty nie podjęły walki – albo były bez amunicji, albo też piloci doszli do wniosku, że lecący na jednym silniku samolot i tak niechybnie się rozbije, nie ma więc sensu ryzykować walki z uzbrojonym w 10 karabinów maszynowych amerykańskim bombowcem. Myśliwce wykonały pętlę  za bombowcem i odleciały na zachód

Uszkodzony bombowiec ciągnął dalej na wschód. Niestety, nim udało się osiągnąć linię frontu podczas przelotu ponad Gorcami ostatni, mocno przegrzany silnik odmówił posłuszeństwa. Dziesięcioosobowa załoga bombowca zmuszona była opuścić maszynę skacząc na spadochronach. Ośmiu członków załogi bezpiecznie wyskoczyło z samolotu dzięki temu, iż pomimo ewidentnego ryzyka do ostatniej chwili za jego sterami pozostał pierwszy i drugi pilot. Podczas opadania na spadochronach część z lotników była ostrzeliwana przez niemieckie placówki graniczne. Kilku odniosło obrażenia podczas lądowania w gęstym lesie. Samolot rozbił się na południowym stoku grzbietu Kiczora-Przysłop-Gorc w rejonie polany Przechybka pod przełęczy Pańsk”

Z dziesięcioosobowej załoga bombowca dziewięciu spadochroniarzy zostało odszukanych dzięki szybko zorganizowanej akcji partyzantów Armii Krajowej. Jednak jako pierwsi do powietrznych rozbitków dotarli  mieszkańcy Ochotnicy, w kilku przypadkach ratując lotników przed zamarznięciem. Niestety, w czasie tej akcji, zginął od ognia niemieckiego patrolu jeden z Ochotniczan, Józef Franasowicz z osiedla Białówka. Lotnicy zostali przejęci przez partyzantów IV batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej (patrz artykuł o 1 PSP AK), zimujących w szałasach rodziny Czepieli na Kurnytowej. Batalionem dowodził kpt. Julian Zapała „Lampart”. W rejon katastrofy wysłano patrol który odnalazł kompletnie rozbite, dopalające się szczątki samolotu. We wnętrzu wraku nie odnaleziono nikogo z załogi. Ponieważ zdawano sobie sprawę, że katastrofa nie uszła uwadze posterunków niemieckich było jasne, że niebawem pojawi się w Ochotnicy patrol niemiecki. Szybko usunięto z samolotu wszelkie możliwe do wykorzystania przyrządy i przedmioty, wymontowano też kilka uszkodzonych karabinów maszynowych Browning M2.

W ciągu ok. 30 godzin udało się uratować dziewięciu amerykańskich pilotów z rozbitego samolotu. Jeden z nich, tylny strzelec William J. McCutie lądował w masywie Lubania w rejonie Runka-Mostkowego, częściowo na drzewie. Został odnaleziony i ukryty w domu rodziny Czajków w osiedlu Czepiele w Ochotnicy Górnej. Był kontuzjowany, miał skręconą nogę. Kolejnych sześciu skoczków schroniło się w gospodarstwie Urbaniaków w Kudowskim potoku, dokąd sprowadzili ich bracia Jan i Kazimierz Urbaniak. Następnego ranka partyzanci przewieźli ich saniami, główną drogą przez Ochotnicę Dolną i Górną, do osiedla Ustrzyk.

W obozie „Lampart” oddał lotnikom do dyspozycji izbę w dowództwie batalionu, gdzie mogli wypocząć oraz zebrać siły po ostatnich przeżyciach. Trzy dni później lotnicy zostali przeniesieni do kwatery sztabu 1 PSP AK w Bukówce nad Szczawą, w Dolinie Kamienicy.

Dołączyli tam do kilkudziesięciu innych rozbitków powietrznych i uciekinierów z obozów jenieckich, którzy znaleźli opiekę w jednostce partyzanckiej dowodzonej przez mjr. Adama Stabrawę – „Borowego”. Tam byli świadkami odbioru ostatnich zrzutów dla Armii Krajowej oraz poważnej potyczki w Dolinie Kamienicy, wygranej przez partyzantów. Na przełom 1944 i 45 roku przygotowywana była lotnicza operacja dwustronna – przylot 3 samolotów C-47 „Skytrain” z zaopatrzeniem dla AK, które miały zabrać w drogę powrotną wszystkich uratowanych lotników. Operacja o kryptonimie „Most V”, miała się odbyć z polowego lotniska pod Tymbarkiem, odbitego na pewien czas i utrzymywanego przez siły partyzanckie. Planowana akcja, najpierw z powodu pogody, a następnie ofensywy styczniowej armii sowieckiej, nie doszła do skutku. Lotnicy amerykańscy, wędrując pieszo w kierunku Krakowa, dostali się w ręce rosyjskie. Po wielu przygodach, kilkakrotnych aresztowaniach, a nawet próbie rozstrzelania przez Sowietów dotarli w końcu do punktu zbornego ewakuacji żołnierzy alianckich z w Odessie, skąd drogą morską wrócili do swych jednostek. Zadań bojowych już nie wykonywali, co było regułą nakazaną przez wywiad, ażeby w przypadku ponownego zestrzelenia i uwięzienia nie narażać na wydanie w przypadku tortur – poprzednich wybawicieli. Przetransportowano ich brytyjskim statkiem do Istambułu, skąd ostatecznie przez Egipt i Włochy dotarli do Stanów Zjednoczonych.

Warto dodać kilka słów o losie uzbrojenia wymontowanego z wraku Liberatora przez partyzantów AK – trzech (?) karabinach maszynowych Browning M2. Uszkodzone w katastrofie karabiny zostały naprawione oraz przyjęte na stan uzbrojenia IV Batalionu 1 PSP AK. W momencie rozwiązywania pułku jego dowódca mjr. Adam Stabrawa „Borowy” polecił ukryć („zamelinować”) broń pułku. Karabiny zostały ukryte w jednej ze skrytek (tzw. „melin”) w Forendówkach w Ochotnicy Górnej. Broń z tej skrytki została (za zgodą „Lamparta”) przejęta z początkiem 1946 r., przez „ogniowców”, czyli partyzantów Józefa Kurasia „Ognia”. Karabiny znów trafiły do „leśnych”. Dzieliły losy oddziału „Ognia” do 8 maja 1946 r., kiedy to obława wojsk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW) zaskoczyła oddział „Ognia” w obozie na polanie Pożogi pod Czubą Ostrowską (nad wsią Ostrowsko). Oddział zdążył się w porę wycofać, w ręce KBW wpadła jednak duża ilość broni i amunicji, w tym 3 Browning’i z L

Gdzie jest William Beimbrink ?

Niestety, nie udało się odszukać dziesiątego z lotników a zarazem dowódcy, pierwszego pilota Williama J. Beimbrinka. Do dziś nie są znane jego losy, do dziś też nie odnaleziono jego ciała. Wyskakiwał jako ostatni z samolotu, w miejscu najbardziej wysuniętym na południe, prawdopodobnie w rejonie polany Zielenica w masywie Kiczory. Po raz ostatni widział go drugi pilot Spencer P. Flet. Razem mieli wyskoczyć z samolotu, jednak w ostatniej chwili dowódca cofnął się znad otwartego luku bombowego i powrócił do kabiny. Co stało się potem, przez długie lata pozostawało tajemnicą. Snuto przeróżne domysły, m. in., że został rozszarpany przez dzikie zwierzęta lub pechowo trafił na członków bandy, którzy zamordowali go dla dolarów, które rzekomo miał przy sobie mieć. Dopiero niedawno pojawiły się nowe fakty, które pomogły w częściowym wyjaśnieniu zagadki zaginięcia porucznika. W lecie 2008 roku pojawili się w Gorcach dwaj Amerykanie z Biura ds. Więźniów Wojennych i Osób Zaginionych w Akcji, które poszukuje miejsc pochówku zaginionych amerykańskich żołnierzy w całym świecie i sprowadza ciała do Ameryki. Ich zadaniem było odnalezienie ciała por. Williama Beimbrinka. Dotarli do 84 – letniej dziś kobiety, która prawdopodobnie jako jedna z ostatnich widziała ciało Beimbrinka. Według jej relacji, tamtego dnia znalazła ciało porucznika w lesie w dolinie Łopusznej. Obok, jak mówi, było drzewo, z jednej strony ogołocone z gałęzi. Beimbrink miał głowę odchyloną do tyłu, był oparty o pień. Wokół dłoni miał owinięty przyrząd do otwierania spadochronu. Jej mąż miał go pochować w lesie w dolinie Łopusznej. Kobieta przekazała też oryginalne mapy, należące do dowódcy Liberatora „California Rocket”. Fakty te ostatecznie rozwiały wszelkie spekulacje. Wiemy już, że por. pil. William J. Beimbrink zginął przy skoku ze zbyt małej wysokości i w wyniku nieszczęśliwego splątania linek spadochronu. Jego ciało odnaleźli mieszkańcy Łopusznej i pochowali w tajemnicy przed Niemcami.

Pomimo prowadzonych poszukiwań miejsce pochówku porucznika nie zostało dotąd odnalezione. Porucznik pilot William J. Beimbrink nadal spoczywa gdzieś w polskich górach. Symboliczna mogiła pierwszego pilota Libratora z metalowym krzyżem i repliką odnalezionej we wraku samolotu jego wizytówki znajduje się na polanie Młacne.

Dokładnie 50 lat po katastrofie, w miejscu gdzie rozbił się samolot ustanowiono niewielki zespół krajobrazowy nazwany „UROCZYSKIEM PAMIĘCI”. Jest to zmontowany przy użyciu oryginalnych elementów tego samolotu fragment kadłuba „Liberatora”. Pomnik znajduje się dokładnie w tym samym miejscu, w którym zatrzymał się rozbity samolot. Obok odwzorowano zarys skrzydła, dający pojęcie o rozmiarach samolotu. Wybudowano też drewniany szałas na którym zamontowano tablicę z opisem wydarzeń z dnia 18 grudnia 1944 r, jak również historii ruchu oporu w Gorcach. Odsłonięcia pomnika dokonało trzech żyjących wówczas jeszcze członków załogi„California Rocket” – Thaddeus Dejewski, Spencer Felt i Edward Sich w obecności licznych przedstawicieli władz Polski i USA, byłych partyzantów i środowisk kombatanckich oraz mieszkańców Ochotnicy.

Do miejsca pamięci prowadzi ścieżka edukacyjna „Dolina Potoku Jaszcze” (początek w Ochotnicy Górnej Jaszcze, przy stacji terenowej Uniwersytetu Jagiellońskiego).

W roku 2001 Ochotnicę odwiedzili ponownie: były nawigator „Californii” – Thaddeus Dejewski oraz drugi pilot – Spencer P. Felt, który sfinansował wyprawę do Polski swym wszystkim licznym dzieciom i wnukom, by pokazać im miejsce, gdzie „…dzięki Polakom narodził się po raz drugi”. Serdeczne związki miedzy weteranami USAAF, AK oraz mieszkańcami Ochotnicy trwają do dziś.

(Oprac. W. Mulet na podstawie „Liberator w Gorcach”; prac. zb. redaktorzy K. Wielgus i R. Panek

Magurki (1108 m^[1], 1101 m^[2]) – szczyt w Gorcach, znajdujący się w bocznym grzbiecie pasma Gorca, pomiędzy dolinami potoków Jaszcze i Forędówka. Od Pasma Gorca Magurki oddzielone są przełęczą Pańska Przehybka (995 m). Północno-wschodnie stoki Magurek należą do Gorczańskiego Parku Narodowego, stoki południowo-zachodnie (Las Krempaski) znajdują się poza obszarem parku^[2]. Wierzchołek i część stoków porasta las, ale od szczytu na południowo-wschodnim grzbiecie ciągnie się w kierunku Borsuczyzn polana Magurki. Na stokach opadających do doliny potoku Forędówki znajdują się polany Poniechaniec, Mierędzysko i Kurnytowa Polana, a na północno-wschodnich stokach grzbietu polany Tomaśkula i Szlagowa^[1].

Nazwa jest pochodzenia wołoskiego (por. rum. măgura – „wolno stojący masyw górski”, prasłow. maguła – „mogiła”)^[3]. Wieś Ochotnica (Dolna i Górna) założona została przez Wołochów, w nazewnictwie Gorców spotyka się więcej jeszcze nazw pochodzenia wołoskiego^[4].

W 2015 r. ze środków unijnych wybudowano na Magurkach wieżę widokową. Jest to obiekt nowoczesnej konstrukcji drewnianej z obudowaną klatką schodową i pomostem widokowym, dzięki czemu mogą na nią wejść osoby z lękiem wysokości oraz dzieci^[5]. Z doliny Potoku Forędówki wyznakowano na szczyt nową ścieżkę edukacyjną^[6]. Widoki z wieży są dookólne i bardzo rozległe. Przy dobrej widoczności panorama widokowa obejmuje nie tylko Gorce, Tatry i sąsiednie pasma górskie, ale sięga aż po Wielką Fatrę na Słowacji. Na podeście widokowym zamontowano 4 opisane panoramy widokowe.

 Osobny artykuł: Wieża widokowa na Magurkach.

Magurki znajdują się w Ochotnicy Dolnej w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim^[1].

Tworzy zamkniętą pętlę (start i koniec w tym samym miejscu):

 ścieżka edukacyjna „Dolina Potoku Jaszcze”: Jaszcze Duże (parking) – Jaszcze Małe – Łonna – Pańska Przehybka – Tomaśkula – Magurki – Polana Kurnytowa – Jaszcze Duże^[7].

Opracowanie, zdjęcia: Grzegorz Stapiński 

..

W ramach Akcji Odkryj Beskid Wyspowy w Kasinie Wielkiej przy historycznym budynku stacji PKP odbył się XII Galicyjski Piknik Kolejowy w Kasinie Wielkiej. Wydarzenie szczególne, gdyż w roku 140-lecia Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, zwanej potocznie Galicjanką.

Było wspólne śpiewanie piosenka „kolejowych” w tym „Wars wita Was”, tradycyjnie wspólne zdjęcie, występów zespołów ludowych, min.Zespołu Ludowego „Skrzydlanie” ze Skrzydnej. Wystąpił też tymbarski zespół „Zośka C-dur”.

Całość wydarzenia prowadził również „tymbarski” Stanisław Przybylski, który przesłał specjalne pozdrowienia dla Czytelników portalu „Tymbark.in”.

Po części artystycznej uczestnicy pikniku mogli wysłuchać ciekawych wystąpień: red. Macieja Kwaśniewskiego, historyka prof. Jacka Purchla oraz Włodzimierza Zembola Dyrektora Zakładu Linii Kolejowych PKP PLK SA w Nowym Sączu, który poinformował min., o rozpoczęciu budowy nowej linii kolejowej w ramach projektu Podłęże – Piekiełko. Pierwszy przetarg na odcinek Szczyrzyc – Tymbark będzie ogłoszony w III tego roku. Planowany termin w dobrych warunkach 2028, przy problemach 2030.

Na zakończenie podziękowania złożył pomysłodawca i organizator  Akcji Odkryj Beskid Wyspowy Czesław Szynalik.

IWS

..

W poniedziałek, 24 czerwca Kościół katolicki wspominać będzie św.Jana Chrzciciela. Z tej okazji wierni Parafii Tymbark otoczyli modlitwą, w tym w szczególności na Eucharystii o godz,11.30,  swojego Księdza Proboszcza dr.Jana Banacha, który ma za swojego patrona tegoż świętego. 

Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył ks.Szczepan Depowski, który wygłosił homilię. Mszę św. sprawowali ks.proboszcz Jan Banach oraz ks. rodak Marcin Natonek.

Śpiewał chór Parafii Tymbark, który prowadzi organista Wojciech  Jankowski oraz dziewczęta z DSM, których opiekunką jest s.Leonika.

Po zakończonej Mszy św. przedstawiciele parafii złożyli Księdzu Proboszczowi następujące życzenia.

O jako scynsliwolo nos

Godzina była,

Kiedyś se nos pod opieke

Maryjo wziena.

Ze ciynskieżyciy na ziemi

Maryjo bywo

Ty wiysło tym bo kozdyCiy

Na pomoc wzywa.

My pytomy, my błogomy

Maryjo Ciebie,

Bys nos zafse ratowała

W kozdyjpotrzebiy.

Królujze nom o Maryjo,

Króluj nom wiecniy

Ino z Tobom siycujemy

Matko bezpiycniy. 

Księże Prałacie Janie, nasz Drogi Solenizancie.

Zwracając się do Ciebie, rozpoczęliśmy słowami wiersza w gwarze góralskiej Anieli Jamrych, poetki z Czerwiennego pod tytułem „O jako scynśliwolo nos”, który swą treścią i góralską prostotą bardzo pasuje do zbliżającego się święta Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy, przeżywanego corocznie w naszym Kościele Katolickim w dniu 27 czerwca. Cudowna ikona Maryi zwana wizerunkiem Matki Bożej Nieustającej Pomocy – patronki najbardziej smutnych i potrzebujących, znajduje się w rzymskim kościele Redemptorystów p.w. świętego Alfonsa Liguori, ale jest powszechnie znana i czczona na całym świecie w wielu świątyniach i domach. To właśnie to zawołanie: „Nieustająca Pomoc” jest jednym z najczęściej używanych przez nas wiernych wezwań i określeń Matki Najświętszej w chwilach smutku oraz ciężkiej próby – gdy potrzebujemy Jej miłości, wsparcia i opieki. Wówczas formą rozmowy z Maryją są przede wszystkim Różaniec Święty i Litania loretańska.

Ksiądz Jan Twardowski tak się kiedyś wyraził: „W czasach wojen, chwilach cierpień, chorobie, spotykają się z sobą dwie modlitwy: Różaniec i Litania loretańska. Obie zapadają w pamięć, nieraz podświadomie o nich myślimy. (…) Można powiedzieć obrazowo: Różaniec puka do drzwi domu Matki Bożej każdym przesuwanym ziarnem. A Litania loretańska, wołając: „Maryjo, Matko, Panno, Królowo” – przypomina wzywające dzwony. Kołatka i dzwony. W chwilach trudnych mamy kołatać i dzwonić do Matki Bożej o pomoc dla siebie, ojczyzny i całego świata, który przecież znajduje się na beczce prochu.”

Nasz Drogi Księże Janie. Jak co roku w dniu 24 czerwca wspominać będziemy dzień narodzenia Świętego Jana Chrzciciela, Twego patrona, pierwszego świętego czczonego w całym Kościele Katolickim i jednej z największych postaci wśród świętych Kościoła. Patrona o wyrazistym, mocnym charakterze, bezkompromisowo piętnującego zło, tak bardzo aktualnego na obecne czasy relatywizmu moralnego, zacierania się granicy dobra i zła, utraty głosu sumienia. Prosimy Cię więc Księże Janie, przyjmij dzisiaj od naszej wspólnoty parafialnej serdeczne życzenia imieninowe.

Życzymy Ci, abyś mógł wciąż – jak dotychczas -tak pięknie z prostotą i pokorą wypełniać swoje duszpasterskie powołanie. Jak kiedyś odpowiadając na wezwanie Pana Boga, poszedłeś za Jego głosem, nie widząc Go usłyszałeś i powiedziałeś Bogu „tak” – abyś często powtarzał to słowo idąc za Panem Jezusem Dobrym Pasterzem, aby ten Boży głos zawsze był w Tobie, aby ciągle pogłębiała się Twoja ufność pokładana w Bogu. Życzymy, abyś rozdając miłosierdzie Pańskie ludziom sam nieustannie pamiętał, że jako kapłan stałeś się dzieckiem Bożego miłosierdzia i sam jesteś nim obdarzony.

Niech Pan Bóg obdarza Cię pełnią swych łask, daje zdrowie i siły na dalszej drodze życia i służby Kościołowi, niech stale umacnia ten wielki dar Twego kapłaństwa. Niech Matka Najświętsza nieustannie wstawia się za Tobą do swego Syna i osłania Cię od wszelkich zagrożeń i niebezpieczeństw, a patron Święty Jan Chrzciciel niech będzie Twoim powiernikiem we wszystkich prośbach i intencjach, które zanosisz do Boga. A w misji proboszcza naszej tymbarskiej parafii niech Ci pomaga ten, który pozostawił po sobie niezwykły wzór życia i służby kapłańskiej – patron proboszczów Święty Jan Maria Vianney. Składając te życzenia imieninowe chcemy również wyrazić Ci serdeczną wdzięczność za opiekę duszpasterską nad naszą wspólnotą parafialną oraz za Twoją niezwykłą pracowitość i staranność w zarządzaniu parafią.

Za ten codzienny trud i pokorną służbę kapłańską, przyjmij Drogi Księże Janie nasze podziękowanie i modlitwy w swojej intencji.

Serdeczne Bóg zapłać za wszystko.

śpiewa Chór Parafii Tymbark 

..

Pan Zenon Duchnik w swoim muzeum

Kolekcja Pana Zenka Duchnika, w fotografii Zbigniewa Kurka – część trzecia

zdjęcia nadesłał: Mariusz Pietrzak w

W miniony czwartek (20 czerwca), w najdłuższy dzień roku, seniorzy i mieszkańcy z gminy odkrywali atrakcje Krakowa.

Spacer po królewskim mieście rozpoczął się tradycyjnie od Wawelu, gdzie na zamkowym dziedzińcu można poczuć ducha minionych epok. Wędrując królewskim traktem do Rynku, co rusz mija się  historyczne budowle, gdzie niegdyś mieszkali  sławni  Polacy oraz pamiętające najważniejsze wydarzenia z dziejów miasta.

Główną atrakcją wieczoru był spektakl w Teatrze Bagatela pt.” Mayday odNowa”, w reżyserii Artura Barcisia. Okrzyknięty przez krytyków „brytyjską komedią w najlepszym wydaniu”.  Stanowi doskonałą rozrywkę z dużą dawką humoru, pełną niesamowitych zwrotów akcji. Wieczorem był jeszcze spacer po klimatycznym Krakowie.

Odprężeni, zrelaksowani i pełni pozytywnych wrażeń wróciliśmy do Tymbarku.

Informacja/zdjęcia: Ewa Skrzekut