Żydzi tymbarscy. Z przeszłości – ku pamięci.

W okresie międzywojennym Żydzi mieszkali wśród nas. Dzieliliśmy razem naszą codzienność, nasze niebo, nasze powietrze, naszą godność.  Trwali w diasporze, pielęgnowali swoje tradycje świąteczne, zwyczaje, obrzędy. Troszczyli się o swoje rodziny, kochali dzieci, mieli marzenia i plany.

Dzisiaj nie ma w Tymbarku rodzin żydowskich. Prawie wszyscy zostali zamordowani przez niemieckich okupantów w latach 1939 – 1945. Przeżyli tylko nieliczni.

Pamięć o Nich jest odkrywaniem Ich i naszej godności.

Dzięki uprzejmości Pani Marty Ruebenbauer i Pani Bogusławy Berhang Prochownik, które udostępniły swoje pamiątki rodzinne do publikacji na naszym portalu, możemy poznać historię dwu  rodzin  Berhangów – Żydów mieszkających przed wojną w Tymbarku.  

1. imię…………..? Berhang.

Zdjęcie nr 1. Właścicielka dużego gospodarstwa rolnego na Zamieściu. Panieńskie nazwisko Lieberman imię? – matka Salomona Berhanga.  Zdjęcie zrobione w 1915 roku.

                           2. Saul Berhang                                                       3. Liebe Berhang

Zdjęcie nr 2. Saul Berhang ur 16.11.1876 r. w Tymbarku – dentysta. Zginął w Nowym Sączu w 1942 roku. Jego żona – Liebe Berhang.

Zdjęcie nr 3. Liebe Berhang ur.31.12.1873 r. w Krakowie. Córka Salomona Berhanga i Racheli z domu Kalmus. Zginęła w Limanowej 20.08. 1942r.

Dzieci Saula i Liebe Berhang

  1. Stanisław ( nie Stefan!) Jakub Berhang ur. 26.06.1915 r. w Tymbarku. Zamordowany w Auschwitz w 1941 roku  –  zdjęcie nr 4,
  2. Maria Berhang ur.13.01.1906 r. – dentystka. Zamordowana w komorze gazowej w Bełżcu – zdjęcie nr 5,
  3. Bronisława Berhang ur. 28.05.1907r w Krakowie . Zamordowana w Dachau  1941 r. – zdjęcie nr 6,
  4. Ada Berhang ur. 17.03..1910 r. w Krakowie, zastrzelona przez Niemców we Lwowie 1941 r.
  5. Irena Berhang ur.09.07 1912 r. w Krakowie, zginęła w Nowym Sączu w 1942 r.
  6. Zygmunt Berhang – zdjęcie nr 7 – ur. w Krakowie w 1908 r. , zmarł w 1981 r. – ojciec pani Marty Ruebenbauer i pani Bogusławy Berhang – Prochownik. Przeżył wojnę. W Rawie Ruskiej ukrywała go Polka, która została jego żoną. Ślub kościelny wzięli w 1944 r.  w Krakowie. Była to jego druga żona, pierwszą Ryfkę (Reginę) zamordowano  w masowej egzekucji w 1942 roku.  

Jakub Berhang to rodzony brat Saula Berhang. Żona Jakuba miała na imię Rozalia.

Zdjęcia nr 8, 9, 10 i 11 – to rodzina  Jakuba i Rozalii Berhang. Jakub zmarł w 1937 r. Rozalię rozstrzelali Niemcy w Krakowie „Na Piaskach”.  Posiadali gospodarstwo rolne w Podłopieniu „Na Doraziu”.

9. Jakub i Rozalia Berhang z córką Marią

10. Zdjęcie rodzinne  Jakuba i Rozalii Berhang

Zdjęcie nr 10. Siedzą od lewej w szelkach: Bernard Berhang i Herman Berhang W drugim rzędzie: NN,  Rozalia Berhang – matka Hermana i Bernarda. W trzecim rzędzie od lewej: Jakub Berhang, NN, Józef  Beck – wujek Bernarda, prowadził w Tymbarku sklep z towarami mieszanymi.


11. Jakub i Rozalia Berhang,   Przed swoim domem „Na Doraziu”

Dzieci Jakuba i Rozalii Berhang.

  • Herman Berhang – zdjęcie nr 12. Karczmarz „ Na Doraziu”. . Zastrzelony w Tymbarku w 1942 r. i pochowany nad rzeką. Po wojnie, staraniem jego brata Bernarda i kuzyna Zygmunta Berhanga jego szczątki ekshumowano i pochowano na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej.
  • Bernard Berhang – zdjęcia nr 13, 16.  Przeżył wojnę i wyemigrował do Kanady, przyjął nazwisko Bolesław Bernard Berhanowski.
  • Jadwiga Berhang – zdjęcie nr 14 zamordowana w czasie wojny,
  • Maria Berhang po mężu Faber – zdjęcia nr 15, 17,18. Jej mąż Herman prowadził w Tymbarku sklep z towarami mieszanymi. Ukrywał się w czasie wojny.  Maria przeżyła obóz w Sachsenhausen. Po wojnie wyemigrowali do Szwecji. 

 

16. Bolesław Bernard Berhanowski z żoną Zofią w Kanadzie

           

17. Maria Berhang – Faber z mężem, zdjęcie powojenne

18. Maria Berhang – Faber z mężem w Szwecji, rok 1982.

                                 

Jesteśmy odpowiedzialni za pamięć o Nich mówił przedstawiciel Izraela w Auschwitz 27. Stycznia, tego roku. A ja dodam od siebie – i za prawdę o Ich tragedii.

Pamięć bez  prawdy nie odkryje godności tym którym ją odbierano, a tylko tak nie zgubimy własnej.   

Jan Plata

Obóz zimowy klas policyjnych

W dniach od 28 stycznia  do 2 lutego uczniowie drugich klas policyjnych Zespołu Szkół im. KEN w Tymbarku odbyli tygodniowe specjalistyczne szkolenie pod patronatem Centrum Szkolenia Policji w Legionowie.

Najpierw młodzież zwiedzała obiekty CSP oraz zapoznawała się z bazą i cyklem kursów specjalistycznych, jakie prowadzi ta  najnowocześniejsza jednostka szkoleniowa policji w Polsce. Dodatkowo instruktorzy z Centrum Szkolenia Policji przeprowadzili z uczniami specjalistyczne zajęcia z zakresu  techniki kryminalistycznej, wyszkolenia strzeleckiego oraz kierowania ruchem drogowym.

Kolejne dni to intensywne szkolenia praktyczne, z  elementami sztuk walki:

Muay taiwykonywanie ciosów i kopnięć, oraz  uderzeń łokciami, obrona przed napastnikiem, wykonywanie ciosów i kopnięć na tarczę imitującą przeciwnika;

Jujutsu  dźwignie, rzuty, obezwładnianie, użycie kajdanek,  tonfy, yavara;

Judo- pady i przewroty jako bezpieczny kontakt z podłożem, wykonywanie rzutów  i podcięć w samoobronie, walki w parterze;

Boks- postawy,  sposoby poruszania się, ciosy proste, walki zadaniowe;

Krav maga-  obrona przed niebezpiecznymi narzędziami- nożem, pałką, bronią palną.

Oczywiście  w czasie trwania obozu nie mogło zabraknąć musztry policyjnej, mającej na celu doskonalenie umiejętności współdziałania interweniujących policjantów w pododdziałach zwartych, poprzez formowanie kordonów oraz rozwijanie linii posterunków i linii patroli.

Tradycją wyjazdów klas policyjnych jest również zwiedzanie klasztoru Ojców Oblatów w Górach Świętokrzyskich,  spacer nocą po Warszawie, podziwianie  centrum stolicy w świątecznej scenerii, jak również relaks na lodowisku na Stadionie Narodowym oraz lekcja historii w Muzeum Powstania Warszawskiego.

Informacja i zdjęcia udostępnione przez UG Tymbark

Pożegnanie Przyjaciół Gminy Tymbark

Z głębokim żalem przyjęliśmy informację o śmierci dwójki Przyjaciół Gminy Tymbark.

W minionym tygodniu, po przebytej chorobie, zmarła Pani Denise Gregory z miasta partnerskiego Whaley Bridge (Anglia), która od początku koordynowała współpracę pomiędzy Gminą Tymbark i Whaley Bridge. Osoba bardzo otwarta, radosna, niezwykle serdeczna i chętna do pomocy.

7 lutego pożegnamy także Pana Wernera Schwanitza Burmistrza Miasta Brachstedt (Niemcy) inicjatora nawiązania współpracy partnerskiej z Gminą Tymbark. Jak sam wspominał kochał Tymbark i był dumny z tego, że ma taką piękna gminę jako partnera w Polsce.

Dzięki osobistemu zaangażowaniu tych dwóch osób, w przeciągu 20 lat, zrealizowano szereg przedsięwzięć kulturalno-oświatowo-sportowym, które przyczyniły się do rozwoju naszej małej ojczyzny i zawiązania trwałych więzi pomiędzy gminami.

W imieniu Samorządu Gminy Tymbark i swoim własnym składam najszczersze wyrazy współczucia Rodzinie i Przyjaciołom zmarłych.

Paweł Ptaszek Wójt Gminy Tymbark

Pani Denise Gregory

Pan Werner Schwanitz

Konferencja pszczelarzy

W minioną sobotę (2 lutego), w tymbarskiej bibliotece spotkało się liczne grono pszczelarzy, zrzeszonych w Kołach: Tymbark i Dobra na konferencji poświęconej hodowli pszczół. Spotkanie prowadził Daniel Michorczyk, prezes Koła Pszczelarzy w Dobrej.

Panel szkoleniowy rozpoczęła Maria Motus, Główny Specjalista Hodowli Pszczół w Warszawie. Zebrani wysłuchali referatu pt. „Organizacja hodowli pszczół w Polsce”. Poruszono zagadnienia związane z oceną rodzin pszczelich w programie zasobów genetycznych linii Dobra, a także ocenę wartości użytkowej i hodowlanej. W bloku konferencyjnym znalazł się również wykład przygotowany w oparciu o własne badania pt. „Zachowania higieniczne u trzech linii pszczół”, który wygłosiła Adriana Mirecka, Specjalista z Zakresu Hodowli Zachowawczej Rodzimej Pszczoły Carnica „DOBRA”. W panelu dyskusyjnym, doświadczeniami i obserwacjami z zakresu hodowli pszczół linii Dobra podzielił się Jerzy Smoter. Kolejny wykład pt. „Choroby pszczół” zaprezentowała dr n. wet. Maria Zoń, pracownik naukowy UCMW UJ-UR w Krakowie. Podczas swojej prezentacji szczegółowo omówiła najnowsze badania z zakresu diagnostyki i rozpoznawanie najczęściej występujących chorób oraz leczenia rodzin pszczelich.

Informacja i zdjęcia: Biblioteka Publiczna w Tymbarku 

Pozdrowienia z Rymanowa Zdroju

Pani Ewa Hojnor, wraz ze zdjęciami przygotowanej na Święto Matki Boskiej Gromnicznej  gromnicy, przesłała dla wszystkich Czytelników „Tymbark.in’Głosu Tymbarku” pozdrowienia z Rymanowa.

Załączyła też kilka fotek z tegoż Rymanowa z ostatniego dnia okresu świątecznego. 

Mistrzowski pas dla Natalii

Natalia, zawodniczka Ludowego Klubu  Sportowego Taekwondo Tymbark, od najmłodszych lat wielokrotnie zdobywała miejsca na podium. W Poroninie godnie reprezentowała nasz klub poprzez uczestnictwo w egzaminie na stopnie mistrzowskie. Natalia wraz innymi uczestnikami egzaminu wykazała się wysokimi umiejętnościami. Na podkreślenie zasługuje również fakt, iż jest ona najmłodszą zawodniczką (13 lat) w 9 – letniej historii klubu, która uzyskała stopień mistrzowski.

W niedzielę, 27 stycznia 2019, odbył się egzamin na stopnie mistrzowskie zorganizowany przez Sekcję TKD Zakopane (na bazie Klubu Sportowego Turbacz Mszana Dolna). Komisja Egzaminacyjna pod przewodnictwem Pana Prezesa PZTO, licencjonowanego egzaminatora Kukkiwon Artura Chmielarza 6 DAN, Sędziego Głównego PZTO, Pana Kazimierza Stożka 6 DAN oraz Pana Mirosława Furmana 4 DAN pod czujnym okiem Dyrektora Technicznego PZTO, członka Komisji Technicznej Kukkiwon Pana Cheolin Kang 7 DAN gruntownie sprawdziła umiejętności i wiedzę szóstki zdających. 

Zdający (wybrali brak podziału na grupę instruktorską i pozostałych) zaprezentowali wszystkie układy Poomsae Taegeuk 1-8, a dwójka zdających na 3 DAN Poomsae Koryo i Keumgang. Wszyscy pokazali podstawowe techniki, walkę jednokrokową, walkę sportową, samoobrony oraz rozbicia. Pytania z teorii dotyczyły elementów technicznych w nomenklaturze koreańskiej. 

Na podkreślenie zasługuje wysoki poziom pokazany przez zdających, miny obserwatorów z Korei wyrażały podziw dla umiejętności adeptów. [źródło: http://pztaekwondo.pl]

Stopień 1 DAN uzyskali: 
Małgorzata Król, Krzysztof Jamiński – TKD Zakopane,
Natalia Józkowicz – LKS Taekwondo Tymbark,
Igor Sapała – LUKS Kantor.

Stopień 3 DAN uzyskali:
Mikołaj Rydzewski – TKD Zakopane,
Beata Furman – BKS CENTRUM. 

Informacja i zdjęcia udostępnione przez UG Tymbark

Wybory Sołtysa i Rady Sołeckiej w Podłopieniu

W Podłopieniu w niedzielę miało miejsce zebranie wiejskie, na którym dokonano wyboru sołtysa oraz rady sołeckiej. W zebraniu wzięło udział 51 mieszkańców (z 1202 uprawnionych pełnoletnich mieszkańców Podłopienia).   Obecni byli też Wójt Gminy Tymbark Paweł Ptaszek,  Przewodnicząca Rady Gminy Stanisława Urbańska, radny Powiatu Limanowskiego Jan Puchała, Sekretarz Stanisława Kaptur, Skarbnik Zofia Duda, Dyrektor OPS Dorota Ogórek, kierownik wydziału inwestycji Zbigniew Kordeczka.  Przewodniczącą Zebrania była radna Iwona Toporkiewicz.  

Wybory przeprowadziła komisja w składzie: Rafał Majda – przewodniczący, członkowie: Ryszard Gawron oraz Maciej Szewczyk.

Sołtysem został ponownie Stanisław Puchała. Skład nowo wybranej Rady Sołeckiej to: Robert Duda, Andrzej Boczoń, Jan Kaim, Stanisław Kuc, Józef Kordeczka,  Jan Trębacz.

Po zakończeniu wyborów  Wójt Gminy Tymbark przedstawił ważniejsze inwestycje i wydarzenia, jakie miały miejsce w 2018 roku oraz omówił plany na 2019. Duża część jego wypowiedzi dotyczyła problematyki śmieci, wzrostu ich cen oraz  ilości (o 300 ton w 2017 roku w stosunku do 2015, nie ma jeszcze danych z 2018, ale tendencja jest wzrostowa), jak też zanieczyszczenia powietrza w Gminie Tymbark (tu rozpoczęła się dyskusja dotycząca realizowanych i nierealizowanych przez gminę projektów proekologicznych (np. sprawa  wspólnego z innymi gminami projektu na odnawialne źródła energii, który niestety „wylądował” na liście rezerwowej)  Wójt podziękował  za zaufanie jakim obdarzono jego oraz radnych w ostatnich wyborach samorządowych.

Głos zabrał Jan Puchała – radny Powiatu Limanowskiego. Poformował, że Wójt podpisał  z powiatem porozumienie dotyczące chodnika z parkingiem koło kościoła, jak też wykonania zatoczki autobusowej, może uda się również wykonać oświetlenie. Powiat stara się o dofinansowanie z Ministerstwa Infrastruktury. W tej sprawie w przyszłym tygodniu pojedzie z Dyrektorem Urbańskim do Warszawy. Gmina Tymbark wraz z powiatem stara się też o rondo na drodze krajowej (obok p.Pulitów), trwają rozmowy. Pan Puchała podziękował za głosy w ostatnich wyborach samorządowych, złożył też deklarację, że będzie w dalszym ciągu starał się piastować takie stanowiska, aby wspierać wójta i radę. Pogratulował, że ma każdą wydaną złotówką  druga  pochodzi ze źródeł zewnętrznych.  Odniósł się do sprawy wiaduktu dla samochodów, który będzie wykonany (jeden wiadukt w jednym kierunku, a drugi w przeciwnym)  przy przebudowie linii kolejowej, dzięki podpisanemu przez niego porumienieniu z PKP.   Nadmienił, że należy  przyglądać się sprawie szkoły. Dalsze decyzje zależeć będą z jednej strony od możliwości pozyskania pieniędzy, a z drugiej od ilości uczniów. 

Do zebranych zwróciła się Przewodnicząca Rady Gminy Stanisława Urbańska, która podziękowała za okazane w wyborach zaufanie. Podkreśliła, iż pochodzi z Podłopienia, ale wieś z tamtych czasów, a obecnie to dwie różne rzeczywistości, co bardzo dobrze świadczy o pracowitości i przedsiębiorczości mieszkańców. Wyraziła nadzieję, że przy obecnej zintegrowanej Radzie Gminy będzie  bardziej możliwe dbanie o całą gminę. Zwróciła jednakże uwagę, że nie jest to łatwe w związku z rozrzuconą zabudową, jaka występuje w naszych terenach. Jest ładnie i wygodnie, ale koszty inwestycji komunalnych są znacznie wyższe i bardzo trudno spełnić oczekiwania mieszkańców. „Jako Podłopienianka zawsze jestem z Wami” – zakończyła swoją wypowiedź Pani Przewodnicząc .

Rozpoczęła się dyskusja o głównych problemach, jakie występują w Podłopieniu. O bardzo złym stanie drogi na ostatnich dwóch  osiedlach (obok  p.Jamrozów, p.Dziadoniów)  w kierunku Dobrej,  o budowie wodociągu, kanalizacji (Tymbark-Paterniki), o zasypanych przepustach, o zniszczonej ławie, o potrzebie oznakowaniu drogi krajowej, że jest przegon krów,  o konieczności umieszczenia lustra lub progu zwalniającego przy bardzo niebezpiecznym odcinku przy domu p.Stanisława Puchały. 

Pani Przewodnicząca zwróciła się do zebranych, aby  mieszkańcy złożyli w formie pisemnej wnioski o wykonanie prac przy drogach gminnych, jak  też dotyczące dróg rolniczych.  Radni wraz z sołtysami dokonają wizji lokalnych i opracują harmonogram prac. 

IWS

zdjęcia: IWS

Wybrano Sołtysa oraz Radę Sołecką wsi Zawadka

Dzisiaj w Zawadce odbyło się pierwsze z serii zebrań wiejskich, których głównymi punktami porządku obrad są wybory sołtysów oraz rad sołeckich poszczególnych wsi. Na zebranie przybyło 23 mieszkańców Zawadki (upewnionych do głosowania mieszkańców Zawadki jest  318 osób) . Obecni byli też Wójt Gminy Tymbark Paweł Ptaszek, Przewodnicząca Rady Gminy Stanisława Urbańska , Sekretarz Stanisława Kaptur, Skarbnik Zofia Duda, Dyrektor OPS Dorota Ogórek, kierownik wydziału inwestycji Zbigniew Kordeczka.  

Dokonano wyboru  komisji wyborczej. Przewodniczącym zebrania był  Stanisław Malarz, który zarządził wybory sołtysa.  Wybory przeprowadziła komisja w składzie: przewodniczący Józef Rożnowski, członkowie: Wiesław Bokowy oraz Wiesław Staniszewski . Zgłoszono jedną kandydaturę, dotychczasowej Pani Sołtys Marii Łabuz. 

W wyborach oddano 23 ważnych głosów, za kandydaturą Pani Łabuz było 22 głosów. Sołtysem wsi Zawadka została Pani Maria Łabuz, która sołtysem Zawadki jest od 2007 roku.

Następnie Przewodniczący Zebrania ogłosił wybory rady sołeckiej. W wyniku przeprowadzonych wyborów Rada Sołecka Wsi Zawadki jest następująca: Józef Juszczak, Stanisław Kawula, Zbigniew Kordeczka, Janusz Krzyściak i Czesław Malarz. 

Następnie Wójt Gminy Tymbark przedstawił zebranym ważniejsze inwestycje i wydarzenia, jakie miały miejsce w 2018 roku oraz omówił plany na 2019. Na zakończenie zaapelował o segregowanie odpadów (ogólna ilość z roku na rok bardzo wzrasta, a ogólnie notowana tendencja idzie w kierunku bardzo znaczącego wzrostu  cen odbioru śmieci), jak też o wspólne działania zmierzające do ochrony powietrza. Podziękował również za zaufanie jakim obdarzono jego oraz radnych w ostatnich wyborach samorządowych.

Następnie w ramach wolnych wniosków sołtys oraz mieszkańcy zgłaszali uwagi na sprawy, które powinny być zrobione na terenie Zawadki (np. instalacja wodociągowa w stronę Folwarku, zatoczki przy nowo zbudowanej drodze na Zawadka Zagórze, przesuniecie hydrantu bliżej remizy, pomalowanie przystanków, udrożnienie rowów przy drodze powiatowej, brak wody (ciśnienia wody) w nowych domach przy drodze Zagórze, brak lustra koło sklepu nad p.Piwowarczykiem).

Do zebranych zwróciła się Przewodnicząca Rady Gminy Stanisława Urbańska, która podkreśla iż bardzo docenia rozwój wsi Zawadka, pracowitość jej mieszkańców. Wyraziła nadzieje, że fakt iż w swojej dotychczasowej pracy miała możliwość kontaktów z poszczególnymi wsiami, znała ich problemy,  ułatwi jej  pracę dla dobra wsi.

IWS

zdjęcia: IWS