Aktualności

zdjęcia: RM

            Dalsze epizody związane z osobą kpt. Tadeusza Paulone .

Ile to wątków związanych jest z życiem tego jednego człowieka. Fundacja na Rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu i Fundacja Konrada Adenauera w Polsce bardzo ciekawie, w roku 2013, opracowały materiał warsztatowy dotyczący opowiadania pani Zofii Posmysz pt. „Chrystus Oświęcimski. W opracowaniu tym ujęto cztery zasadnicze zagadnienia: wolność, wiarę, nadzieję i miłość, które oznaczono różnymi kolorami. Dzięki temu młody czytelnik zupełnie inaczej patrzy na fabułę tej fascynującej opowieści o spotkaniu młodej więźniarki Zofii Posmysz z Tadeuszem Paulone. Odpowiednio pokolorowane ustępy fabuły ułatwiają zrozumienie treści zwracając szczególną uwagę czytelnika na to, co autor pragnął zaznaczyć, podkreślić. Taka metoda mogłaby być stosowana w szkołach, do analizy wybranych pozycji literackich, zapewniając młodzieży lepsze zrozumienie treści czytanych lektur. Oznaczanie cytatów kolorami daje nam bowiem możność zupełnie innego spojrzenia na całą akcję utworu, a jednocześnie szczegółowo analizuje poszczególne zdania.

Patrząc na postać naszego bohatera i jego życie – od dziecka do śmierci przez rozstrzelanie – można zastanawiać się nad wieloma pytaniami, jakie nasuwają się w trakcie śledzenia jego kolei losu, na które nie znamy jeszcze odpowiedzi.

Dla przykładu wymienię tu kilka z nich:
1. Dlaczego Tadeusz nie chciał wyjechać z rodziną do Argentyny – przecież taki wyjazd to przygoda jaką warto przeżyć, o której marzy niemal każdy młody chłopiec – poznawać świat, inne możliwości niż tu w Piekiełku, czy Tymbarku ?
2. Kochał pannę Romę, lecz z powodu braku stopnia kapitana nie mógł poślubić. Dlaczego więc nie zawarł tego związku kiedy został już kapitanem, a wojna jeszcze nie wybuchła? Nie poślubił jej również w czasie po kampanii wrześniowej, kiedy była ku temu okazja.
3. Po rozpoczęciu działalności w Ruchu Podziemia i po proponowanym mu kierownictwie w inspektoracie nowosądeckim, gdzie mógł działać i walczyć z wrogiem, a jednocześnie założyć rodzinę – on wybiera chęć walki w nowopowstającym wojsku polskim, u boku generała Sikorskiego, co doprowadza do aresztowania, wywiezienia do obozu i śmierci przez rozstrzelanie.
4. W obozie miał dobrą pracę i był uznawany przez Niemców, którzy powierzyli mu kierownictwo „kartoflarni” – dlaczego przedłożył miłość Ojczyzny nad dobro własne?

To tylko kilka pytań związanych bezpośrednio z jego osobą.

A ile jest innych, związanych z nim, a mających związek z innymi osobami?

1. Dlaczego po kursie księgowości obozowej w Dachau on właśnie został wybrany na instruktora Zofii Posmysz – przecież kurs ten ukończyło ośmiu więźniów z Oświęcimia?
2. Dlaczego to właśnie jej przekazał ryngraf „Chrystusa Oświęcimskiego” wykonany przez prof. Tołkina , skoro kontaktował się z tak wieloma innymi osobami?
3. Dlaczego zwolniono z obozu Budyna, właśnie wtedy, kiedy Tadeusz przekazał książeczkę do nabożeństwa, by oddał ją Romie?
4. Kto porzucił medalik na drodze, który odnalazła pani Zofia, dzięki czemu ocalał ryngraf darowany przez Tadeusza?
To wszystko daje wiele do myślenia – czy aby na pewno to tylko zwykłe przypadki? To tylko kilka pytań, a przecież gdybyśmy zaczęli dokładnie analizować życie jego i osób z nim związanych bezpośrednio i pośrednio, ile takich przypadków znaleźlibyśmy? Dywagacje na ten temat nie należą jednak do treści niniejszego opracowania. Na podstawie przedstawionych w nim, skąpych nieco, wiadomości o Tadeuszu Paulone wyciągajmy każdy swoje wnioski starając się, by pamięć o nim nie została zatarta. Na ich podstawie dążmy również do nadania właściwego kolorytu własnemu życiu zgodnie z hasłami: wolność, wiara, nadzieja i miłość. Zróbmy to tak dla własnego dobra, jak i dobra bliźnich i naszej Ojczyzny, którą winniśmy tak miłować, jak czynił to kpt. Tadeusz Paulone, który przed śmiercią zdążył jeszcze wykrzyknąć „Niech żyje wolna i Niep…” (Polska).

Stanisław Wcisło

Literatura:
1. Auschwitz 1940 – 1945 Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu. T.IV. Ruch Oporu, Wyd. PMO 1995;
2. Cyra Adam: Ochotnik do Auschwitz Witold Pilecki (1901- 1948), Oświęcim 2000. Wyd. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich;
3. Gorliński J.: Oświęcim walczący, W-wa 1992;
4. Gwóźdź Małgorzata: Europejskie rozmowy z medalikiem w tle, Magazyn „Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura” nr 6 październik 2008;
5. Kowalczyk Ludwik – Kompendium o Oświęcimiu – maszynopis;
6. Księga pamięci – Transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski Południowej, T.I. W – wa – Oświęcim 2002;
7. Posmysz Zofia – Chrystus Oświęcimski – WYSPA- Kwartalnik Literacki, marzec 2008;
8. Rajewski Ludwik – Oświęcim w systemie RSHA, wydawnictwo E. KUTHANA, Wa-wa 1946;
9. Sygnarska Roma – List do matki Tadeusza Paulone z dn. 20.09.1946 r.

Wywiady:
1. Posmysz Zofia – więźniarka KL Auschwitz – autorka „Chrystusa Oświęcimskiego”;
2. Kowalczyk Ludwik – więzień KL Auschwitz nr 121336;
3. Pulit Maria – kuzynka kpt Tadeusza Paulone;
4. Kulpa Józef – członek AK, ps. „Owoc”;
5. Macko Michał – członek AK, ps. „Ryszard”;
6. Prökl Marian – administrator majątku Turskich w Tymbarku;
7. ppłk. Władysław Wietrzny – dowódca tymbarskiej placówki partyzanckiej AK.

zdjęcia: RM

zdjęcie: RM

5 GRUDNIA- czyli kolejny Synaj, tym razem w Mielcu!

ŚMD Limanowa :
organizuje wyjazd na Synaj w Mielcu z Dekanatów:
Tymbark, Ujanowice , Limanowa oraz Lipnica Murowana!
liczba miejsc ograniczona, dlatego nie trać czasu, zapisz się już teraz! 

Sztuka kończy się tam, gdzie zaczyna się upodlenie i pogarda człowieka.

Pogarda może być realizowana na wiele sposobów, np:

1. bluźnierstwa Bogu i kpiny z religii, nie licząc się z wrażliwością osób wierzących,
2. nachalnego ekshibicjonizmu czynności fizjologicznych, bez odrobiny dobrego smaku i szacunku dla widza,
3. skrajności, za którą często stoi jedynie pustka intelektualna, a w „dziele” nie ma nic innego poza tym, że jest szokujące i ma szokować. Szok po zbrodni i szok po skandalizującym  przedstawieniu. Ten po zbrodni rodzi sprzeciw, ten po skandalizującym przedstawieniu – otępienie i obojętność wobec wynaturzeń.  Zabija wszelką wrażliwość, również na krzywdę drugiego człowieka,
4. ignorancji piękna, promocji kiczu, braku artyzmu i dobrego smaku w przeżyciach estetycznych,
5. prześmiewiska z zachowań wyrastających z tradycyjnego patriotyzmu i religijności ludowej,
6. na sposób zakłamywania rzeczywistości.  Kłamstwo, szczególnie w przestrzeni sztuki, to wyraz swoistej prostytucji i lekceważenia odbiorcy.

Są wulgarne i chamskie słowa poniżające godność człowieka i są chamskie i wulgarne przestawienia teatralne upadlające człowieka poprzez słowo i gest. Takich gniotów nie nazywajmy sztuką.

Wzajemny szacunek obowiązuje wszędzie. W przestrzeni sztuki również! Wolność słowa nie usprawiedliwia i nie uzasadnia wulgarności, chamstwa i pogardy.

Jan Plata

PS. Tekst powstał po medialnych doniesieniach o skandalizującym przedstawieniu teatralnym we Wrocławiu

W środę o godz. 19.00, w Biblitece Publicznej w Tymbarku, w ramach Ludowego Uniwersytetu Kompetencji Społecznych, wykład wygłosi uczeń klasy III Liceum Ogólnokształcącego nr 1 w Limanowej Tymoteusz Zapała. Tytuł wykładu: „O początku świata”. Organizatorzy zapraszają, wstęp wolny.

źródło: strona interentowa Bibiloteki Publicznej w Tymbarku

Dalsze epizody związane z osobą kpt. Tadeusza Paulone .

Wróćmy jeszcze do wielokrotnie cytowanego już, pisanego z francuskiej miejscowości Hauteville listu narzeczonej Tadeusza, wysłanego 20 września 1946 roku do Argentyny, gdzie mieszkała matka kapitana Paulone. W poniższym cytacie wspomina o tym, w jakich okolicznościach trafiły do niej ostatnie pamiątki po narzeczonym: „Przy egzekucji był atleta cyrku Staniewskich, który był strażnikiem bunkra. Wieczorem przed rozstrzelaniem, gdy Tadeusz wiedział już, że śmierć mu pisana, postarał się o przemycenie do p. Ber. Budyna książeczki i medalika z prośbą o doręczenie mnie. „To są jedyne rzeczy, które mogę jeszcze mej narzeczonej posłać”. Ostatnim jego życzeniem było, aby jego przełożeni dowiedzieli się, „że nie przyniósł ujmy mundurowi, który nosił i nie zawiódł oczekiwania jakie jego przełożeni w nim pokładali”. Jak więc Pani widzi umarł jak wielki Polak z myślą nie o rodzinie, i nie o mnie, ale o Polsce.”
I dalej pani Roma wyznaje:
„Byłam z nim przez siedem lat związana i bardziej może związało mnie z nim więzienie, niż okres szczęścia, jaki z nim przeżyłam. Bardzo być może, że ja też kiedyś znajdę kogoś, kogo będę mogła nazwać swoim mężem, niemniej jednak wątpię abym znalazła kogoś, kto stałby tak wysoko jak Tadzio. Tacy idealiści jak on nieczęsto się trafiają i gdy w dzisiejszych czasach przyglądam się różnym ludziom, widzę dokładnie różnicę miedzy nim, a innymi. Widziałam ją zresztą zawsze.”
W dalszej części listu pani Roma pisze, że spotkała osoby, które twierdziły, że Tadeusz nie został rozstrzelany, a jedynie wywieziony z karnym transportem do innego obozu. Czekała więc na jakieś pomyślne wiadomości. Kiedy jednak okazało się, że rozstrzelanie w Oświęcimiu było faktem, postanowiła przesłać matce Tadeusza jego książeczkę do nabożeństwa, pisząc: „To jest rzecz, która towarzyszyła mu i była pociechą we wszystkich cierpieniach i zwątpieniach życia obozowego. Oblałam ją kiedyś łzami, szczególnie, gdy odczytywałam najbardziej zniszczone miejsca – Litanię do Matki Boskiej i modlitwę duszy opuszczonej przez wszystkich. Trzy i pół roku więzienia niemieckiego to nie mało i ma Pani rację mówiąc, że przeszedł przez piekło. Do przetrzymania pomogła mu książeczka, którą przesyłam Pani oraz wiara w Boga i umiłowanie słuszności sprawy. Chciałabym bardzo aby żył bez względu na to, czy zostałby moim mężem, czy nie, uważam bowiem, że odrodzenie naszego narodu, a może nawet całej ludzkości leży w ludziach podobnych jemu.
Przepraszam, że list jest tak długi, ale nie chciałam go pisać na raty. Wolę mieć to już poza sobą. Już trzy lata prawie po śmierci Tadeusza, ale zawsze takie roztrząsanie jego życia jest dla mnie bolesne wstrząsające, tym bardziej, że długo w nią nie wierzyłam.”

Jakże niezwykłe i bogate przeżycia opisuje pani Roma – od bardzo bolesnych, jakich doznała, poprzez te najserdeczniejsze. Dzięki temu listowi bardziej wyraźnie widzimy postać kapitana Paulone i jego narzeczonej – Romy Sygnarskiej, a także rodziny Tadeusza – tej w Tymbarku i tej w dalekiej Argentynie, w której, mimo upływu tylu lat, nadal trwa pamięć o tych, którzy już odeszli – przechowuje się pamiątki po nich jak bezcenne skarby, czego najlepszym dowodem jest zachowany, a napisany blisko 70 lat temu list pani Romy. Jego kopię otrzymałem z Argentyny od bratanka Tadeusza – Rubena Pauloni. Dzięki tym pamiątkom i życzliwej pamięci wielu osób możemy poznać nie tylko postać „naszego bohatera” – kapitana Tadeusza Paulone o pseudonimie „Lisowski”, ale także i wiele innych zacnych ludzi, których losy związane zostały z jego życiem. Trudno tu wymienić wszystkich, by oddać im hołd i cześć – za trwanie w polskości, za okazywanie miłości i pomocy innym mimo własnych cierpień i upokorzeń, jakich doznali w czasie okupacji, a szczególnie w obozach i więzieniach. Jednakże życie ich nie poszło na marne, gdyż dzięki nim nasza Ojczyzna znów cieszy się wolnością. To dzięki nim również wielu ludzi „uszlachetniło się i odzyskało ludzką twarz” – przykładowo choćby Aufseherin Annelise Franz, kiedy wobec pani Zofii wypowiedziała „Schade um den Kerl”.

Stanisław Wcisło

cdn.

Historia medalika – część druga

I oto dalsza relacja pani Zofii:

„Medalik został sfotografowany w archiwum – Muzeum gromadzi eksponaty tego rodzaju, przejawy twórczości więźniów. Pani Jadzia Dąbrowska przejęta jego historią , przyrzekła dołożyć starań, aby ustalić, kto go wykonał. „Dzięki jej pośrednictwu poznałam panią Hannę Ulatowską, profesora uniwersytetu w Dallas, również byłą więźniarkę Auschwitzu, dokąd jako jedenastoletnia dziewczynka trafiła z powstania warszawskiego wraz z matką i bratem. Pani Hanna pisze pracę na temat twórczości więźniów, stąd jej częste wizyty w Muzeum w Auschwitz-Birkenau, a także spotkania z byłymi więźniami. Okazało się, że zna kogoś, kto mógłby coś wiedzieć na temat oświęcimskiego medalika z Chrystusem, bowiem w obozie zatrudniony był w pracowni, nazwijmy to artystycznej, w której więźniowie wyrabiali dla esesmanów różnego rodzaju przedmioty, dzieła i dziełka, poczynając od płaskorzeźb, drzeworytów, figurek, obrazów, a kończąc na biżuterii wytwarzanej z zagrabionych na rampie złotych monet. Ten ktoś mieszka w Gdańsku, jest rzeźbiarzem, twórcą kilku pomników. Nazywa się Tołkin. Pani Hanna (…) spotyka się także z Tołkinem, właśnie ze względu nas jego obozowe losy. Zagadnie go o medalik z Chrystusem.(…) Boże Narodzenie roku 2004 (…) Spotykamy się z panią Hanią. I słyszę, że Wiktor Tołkin bardzo się moim medalikiem zainteresował: jaki ma kształt? Czy nie ryngrafu? Ile uchwytów, Jeden, dwa? I wyraził pragnienie zobaczenia go. Cóż, że leży w szpitalu? Prosi żebym przyszła (…)

Wiktor Tołkin. Szczupły, siwowłosy, o pociągłej, zaskakująco młodej twarzy. Ile też miał lat tam? Padają rytualne między byłymi więźniami pytania: ilu cyfrowy numer, Auschwitz główny, czy Birkenau, blok, komando? Gdy słyszy nazwisko ofiarodawcy, nieruchomieje. „Lisowski? Paolone? Od niego pani dostała?” Jest zelektryzowany. „To by się zgadzało” mówi raczej do siebie, ledwo dosłyszalnie. Podnosi medalik do oczu, ręce mu drżą, drży głos”. „Paolone…To przecież on umożliwił mi… Byłem w kartoflarni, on był zastępcą kapo. Sprawnie mi szło obieranie, to sobie czasem pozwalałem na jakąś przyjemność – raz i drugi wyrzezałem z brukwi figurkę. Zobaczył to, powiedział: „Masz zdolności” i spowodował, że dostałem się do takiej grupy plastyków…” Milknie bardzo wzruszony. „Nieodżałowany człowiek…” W drżących palcach obraca medalik, znów go podnosi do oczu. „Jeszcze jeden podobny wykonałem z Matką Boską. Też dla niego”. „Nagłe rozwarcie w pamięci luku: stolik z buchalteryjną księgą, wyciągnięta nad nią dłoń, a na niej… tak, na niej dwa medaliki. „Wybierz, który wolisz.” Teraz i mnie drży głos. „Wiem, widziałam ten medalik. Otrzymała go koleżanka o imieniu Ellen”. Wiktor Tołkin. To jego palce , jak „rylec pisarza biegłego” wyrysowały w srebrnej blaszce bolesną twarz Chrystusa. Chrystusa Oświęcimskiego”.

Tak kończy się opowiadanie pani Zofii Posmysz o Chrystusie Oświęcimskim i o Tadeuszu – kapitanie Lisowskim – Paulone. Należy tu dodać, że w roku 1959 pani Zofia napisała słuchowisko pt. „Pasażerka”, które wywoławszy poruszenie w świecie literackim, zostało zaadoptowane dla teatru telewizyjnego, zaś wkrótce nasz wybitny reżyser Andrzej Munk zekranizował je, obsadzając w roli Lizy Aleksandrę Śląską. Na podstawie fabuły powieści „Pasażerka” A. Miedwiediew napisał libretto opery, do której muzykę skomponował Mieczysław Weinberg. Premiera tego dzieła miała miejsce w roku 2010 na festiwalu w Bregenz. Wszystkie te sztuki epizodycznie nawiązują do opowiadania „Chrystus Oświęcimski”.

cdn.

Stanisław Wcisło