zdjęcia: Roland Mielnicki

…no ji ton spolniok nasmarowany, ale beskurcyjo pszecio tero beła noc śfiotojańsko, a pszecio Kospszycka zafse godała ze:
“PSZED ŚFIOTYM JANOM NOJDYJSY DZIOJ PANOM”,
a jako jus my som pszy śfiotym Janie to niek se ton spolniok poceko, a my se posuchojmy co miała nom do powiedzonio nieboscka Kospszycka. Barz costo godała ze:
“cłek sie całe zycie ucy i gupi umiyro” , ale tys zaros dodawała ze: “nałuki ani woda nie porwie, ani łogioj nie strowi”,  i: „cego sie Jaś nie naucy tygo i Jon umioł nie bee”, i prowda, a ło śfiotym Jonie to miała telo do godanio, ze hej, a nojbardzi to beło syćko powionzane s dyscom, nojbardzi sie ludziska boli coby ton śfioty Jon nie zapłakoł, bo to nicego dobrego na urodzaje nie wrozyło, to tys zacynała łod;
“Jak śfioty Jon sie rozbecy, a Maryjo (2 lipca) lebo Magdalyna (te zaś jes 22 lipca) nie utuli to becy do same Ursuli” a te jes f październiku i to dopiyro dwudzuestygo drugigo,
no ji sama słota i na zbiorki,ji na kopanie zimniokof, ji na jesionnom siyfke.
“ Jak śfioty Jon łobwieści, takik bee dni śterdzieści”
“gdy śfioty Jon trowe kosi, bodej baba dysc uprosi”
“kiej s Jonom pszyjdom dysce, to sześć niedziyl kropi jysce”
” na śfioty Jana koniec kukucki kukanio”
ale godała tys ze:
“na śfioty Jon, jagod pełny dzbon”
‘śfioty Jon,pszyniesie łoleju dzbon”
tu jus beło bardzi łoptymistycnie, jus se dodawała ducha, ze ton rok bydzie inksy, lepsiejsy łot łońskigo,ze bee urodzajny, ze ton posmarowany spolniok, bo Kospszyk godoł: jak ta cynkle maziom posmaryjes, to tak jakbyś czeciego konia zapszognoł; bee mioł co wozić s pola, ze te dary Boskie bedom dorodne, a pszecio:

KTO KCE NIEBA CIYRPIEĆ CZEBA, A KTO KCE CHLEBA, TYMU ROBIĆ CZEBA.
amyn…
cdn…..

Ostatnio, w związku z uroczystością odsłonięcia tablicy upamiętniającej postać Pani Zofii Turskiej, wracaliśmy pamięcią do czasów I połowy XX wieku. Mówiliśmy o roli, jaką odegrał Dwór Turskich, a przede wszystkim Zofia Turska w życiu Tymbarku, o czasach okupacji, o partyzantce. A jak przez II wojną światową wyglądał handel w Tymbarku?
Odpowiedź na ten temat znalazłam w opracowaniu na temat spółdzielczości napisanym w 1976 roku przez Pana magistra Józefa Kulpę  ( postać ta, bardzo ważna w historii Tymbarku, też była wspomniana podczas uroczystości).
Pan Józef Kupa w oparciu o swoja pamięć oraz zebrane informację określił, że w Tymbarku w 1936 roku ( w roku tym również powstała w Tymbarku Spółdzielnia Mleczarska, jak również „Owocarnia”) było 22 sklepów, przy czym tylko dwa ( sklep Kółka Rolniczego oraz Pana Stanisława Pyrcia) były polskimi sklepami. Pozostałe były własnością Żydów mieszkających w Tymbarku. Polskie były jeszcze cztery masarnie, prowadzone przez: Pana Macieja Kapturkiewicza, Pana Jakuba Majerskiego, Pana Antoniego Kapturkiewicza oraz Pana Józefa Zborowskiego,

Sklepy i inne zakłady prowadzone przez Żydów to:
1, Josef Stil – sklep towarów mieszanych,
2. Henryk Beck – sklep towarów mieszany i bławatny (dzisiaj nazywalibyśmy sklepem tekstylnym, pasmanterią),
3. W.Strom – sklep bławatny,
4. Josef Rosenberg – sklep żelazny,
5. Eliosz Fischgrǔnd – wyszynk wódek,
6, A.Gőtz – handel mąką i otrębami
7, Ank.Gőtz – handel mąką,
8. Haskel – sklep z mięsem,
9. M.Sohrǔber – tarta,
10. M.Zollman – wyszynk,
11.J. Gőtz – piekarnia,
12.Horn – sklep z mięsem,
13.Stern – sklep ze skórami,
14. Paweł – sklep spożywczy,
15. Stern – skład maszyn,
16.Mosiek – zakład krawiecki,
17. A.Berhong – wyszynk,
18. M.faber – sklep mieszany,
19. Lewkowicz – handel nawozami,
20. Templer – sklep mieszany,
21. Waserlauf – zakład kuśnierski, Zamieście,
22. Gőtz – handel otrębami,
23. M.Sterner – wyszynk, Piekiełko.

Sklepów, jak na ilość mieszkańców ( Tymbark wówczas już nie był miastem) było dużo. Stąd była konkurencja, walka o klienta. Właściciele sklepów witali ich na progu, namawiali do robienia zakupów. Ale był też proceder, przez który ludzie traci majątki, tzw.borgowanie, czyli sobie zakupów na kredyt. Kupcy, gdy klient nie spłacił długu, przejmowali grunty swoich dłużników licząc należność , ale też doliczając wysokie odsetki.

Poza sklepami handel kwitł na poniedziałkowych ( co drugi ) jarmarkach, które były słynne w całej okolicy.

Na zdjęciu: Jarmark na Rynku w Tymbarku, źródło: www.tymbark.pl

IWS

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie podała wyniki egzaminów   gimnazjalnych i tak (średni wynik podany w procentach):

Historia i wiedza o społeczeństwie:
Tymbark: 69,2
Małopolska (wsie): 65
Najlepsi w powiecie: Tymbark

Język polski:
Tymbark: 64,8
Małopolska (wsie): 62
Najlepsi w powiecie: Tymbark

Przyrodnicze:
Tymbark: 52,8
Małopolska (wsie): 50,5
Najlepsi w powiecie: m.Limanowa 53,1

Matematyka:
Tymbark: 54,2
Małopolska (wsie): 49
Najlepsi w powiecie: m.Limanowa 57,9

Język angielski podstawowy:
Tymbark: 65,4
Małopolska (wsie): 63
Najlepsi w powiecie: m.Limanowa 66,9

Język niemiecki podstawowy:
Tymbark: 55,5
Małopolska (wsie): 56
Najlepsi w powiecie: Gmina Limanowa 63,5

Język angielski rozszerzony:

Tymbark: 44,7
Małopolska (wsie): 39
Najlepsi w powiecie: m.Limanowa 48,5

IWS

Rynek i okolice

Zdjęcia:RM

Nie Szwajcaria, tylko Tymbark, tam  góry są najpiękniejsze – takie słowa powiedziane przez Panią Zofię Turską,  zostały dzisiaj przypomniane przez Panią Barbarę Zych – wnuczkę ostatniej właścicielki Dworu Turskich. Miało to miejsce na konferencji poświęconej kulturze i historii Tymbarku, w związku z uroczystością odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej Zofii Turski znajdującej się w tymbarskim parku, który otrzymał nazwę “Park Zofii Turskiej”.

Cała uroczystości miała miejsce w czterech płaszczyznach.  Rozpoczęła się ona uroczystą Mszą św., na której kazanie,  nawiązujące do historii Tymbarku, wygłosił ks.dr Andrzej Jedynak. Uczestniczyli w niej członkowie rodziny Turskich, w tym w szczególności wnuczka Barbara Zych, ale też i jej praprawnuczka – Zosia Zych.

Następnie wraz z orkiestrą “Tymbarski Ton” udano się na parafialny cmentarz, aby złożyć tam wieńce. Dalsza część uroczystości miała już miejsce na terenie Parku Zofii Turskiej. Po przemówieniach Wójta Gminy Tymbark, posła Wiesława Janczyka oraz starosty Jan Puchały, przewodniczącej Rady Gminy Pani Zofii Jeż,  jak i też mieszkanki Tymbark Pani Marii Kulpy, która nawiązała do historii jej rodziny, która przeplatała się z historią rodziny Turskich, odsłonięto  tablicę znajdującą się na obelisku.

Na konferencji, która miała miejsce Bibliotece Publicznej, miała miejsce miła uroczystość podziękowania Panu Stanisławowi Wciśle za jego wkład w dokumentowanie historii Tymbarku, w tym w szczególności rodziny Myszkowskich i Turskich. Były też podziękowania dla członków rodziny Turskiej, przemówienie Pani Barbary Zych. Zgromadzeni mieli możliwość wysłuchania prelekcji na temat czasów okupacji i roli właścicieli dworu w organizacji ruchu oporu, przedstawioną przez Pana Przemysława Bukowca, przy współudziale grupy rekonstrukcyjnej. Część artystyczną uroczystości wypełniła młodzież Gimnazjum Samorządowego w Tymbarku przedstawiając, w sposób  budzący refleksję, poezję oraz utwory muzyczne. Ostatnim punktem konferencji było przedstawienie przez Pana Stanisława Przybylskiego historii Ochotniczej Straży Pożarnej w Tymbarku, jak powiedział, prawdopodobnie najstarszej ochotniczej straży pożarnej w Małopolsce.

IWS

Przemówienie Wójta Gminy Tymbark

Pani Barbara Zych

Zdjęcia: Roland Mielnicki

Mieszkaniec Piekiełka przysłał na   kontakt www.tymbark.in dzisiaj zrobione zdjęcia, na których widać… kanie. Grzyb “czubajka kania”, u nas popularnie zwana  kanią,  zwykle w naszych lasach pojawia się późnym latem. Występuje szczególnie na polanach i w rzadkim lasie. Wg opinii niektórych grzybiarzy można je spotkać najczęściej tam, gdzie wcześniej był wypas owiec lub innych zwierząt.

IWS

zdjęcia: Roland Mielnicki