„Z dziejów Tymbarku” – artykuł Jana Wielka z 1976 roku
„Z dziejów Tymbarku” – artykuł Jana Wielka, opublikowany w Dzienniku Polskim w maju 1976 roku.
Najstarszymi śladami pobytu człowieka w okolicach Tymbarku są monety rzymskie z okresu cesarstwa. Pierwsza pisana wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1349 r.,
a była ona wówczas wsią królewską. W tym też roku król Kazimierz Wielki zbudował w Tymbarku pierwszy kościół i erygował parafię.
Przełomową datą dla Tymbarku był rok 1353. Wtedy to, „w środę po dniach Piotra i Pawła” król Kazimierz w obecności wybitnych ówczesnych osobistości wydał przywilej lokacyjny, zezwalający na założenie tu miasta o nazwie Jodłowa Góra (z niemieckiego Tannenberg stąd wywodzi się dzisiejsza nazwa tej miejscowości).
Pod nowe miasto wyznaczony został teren lesisty, wynoszący 100 łanów frankońskich (1 łan frankoński = 16 ha) i położony „nad rzeką pospolicie zwaną Łososiną”. Lokacja miasta Tymbarku nastąpiła według wymogów prawa osadniczego magdeburskiego. Rządy w nim sprawować miał wójt Kunad, syn Teodoryka, a później jego prawni spadkobiercy. Do jego obowiązków należało ściąganie czynszów i sprawowanie władzy sądowniczej i to nawet w sprawach ,,o głowę i kryminalnych, jak kradzieże, wytoczenie krwi, ludobójstwa, podpalania i wszystkich innych”. Dom jego miał być również miejscem popasowym dla wysłanników króla, a w czasie wojny wójt tymbarski zobowiązany był „do każdej wyprawy generalnej dla obrony naszego królestwa z jednym
szyszakiem” (uzbrojonym pachołkiem). W zamian za to otrzymał na własność 4 łany ziemi oraz „wszystkie kramy sukiennicze, przekupniów, ławy piekarskie, szewskie, wszystkie jatki rzeźnicze, krawców, rzeźnie, łaźnie”, a nadto w jego uposażenie wchodziła trzecia część opłat z rozpraw sądowych i szósta z czynszów.
Król zezwolił również wójtowi na założenie wsi, pod którą przeznaczono 10 łanów ziemi. Na tych łanach powstała później wieś Jasna, należąca do wójtostwa w Tymbarku.
Osadzeni tu kmiecie cieszyli się takimi samymi przywilejami, jak mieszczanie tymbarscy.
Aby zachęcić ludzi do osiedlania się w nowo lokowanym mieście, król zwolnił poddanych na lat dwadzieścia ,,od wszelkich powinności i wszystkich podatków”, Później zaś mieli składać określone w przywileju powinności feudalne na rzecz króla, biskupa krakowskiego i plebana.
Miasteczko leżało na bocznym, ale licznie wtedy uczęszczanym szlaku handlowym z Koszyc do Krakowa i pełniło na nim rolę stacji popasowo-noclegowej. Później, w wieku XVI rolę tę przejęła na siebie Limanowa, która miała dogodniejsze do tego warunki.
W skład „tenuty”, czyli dzierżawy tymbarskiej, wchodziły oprócz tego miasta, wsie: Jasna, Podłopień, Zamieście, Słopnice Królewskie i Zawadka.W 1564 r. w Tymbarku było tylko 20 mieszczan, z których 13 utrzymywało się z uprawy roli. Wójt0wie tymbarscy utracili już wtedy prawo dziedziczenia wójtostwa – przywileje ich posiadał dzierżawca starostwa tymbarskiego, na ten czas pan na Wiśniczu – Lubomirski.
Po rozbiorach ziem polskich, kiedy to Austriacy skonfiskowali królewszczyzny, Tymbark szybko podupadł i wyludnił się, aż wreszcie utraci prawa miejskie, stając się wsią.
Tymbark z okresu publikacji artykułu. Fotografia Romana Kapicy pochodzi ze zbiorów KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK
