Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918r. po 123 latach niewoli było zbiorowym wysiłkiem wielkiej rzeszy Polaków i dziełem wybitnych przywódców. Każde miasto, miasteczko, każda gmina i niemal każda wieś ma swoich bohaterów. Wielu z nich, po wybuchu II wojny światowej, znalazło się na niemieckich i sowieckich listach proskrypcyjnych, a potem byli mordowani. Inni w latach komunizmu zostali zepchnięci w niebyt . Trzeba przywrócić pamięć o nich, o ich życiu i poświęceniu, aby w ten sposób stworzyć międzypokoleniowy łańcuch polskiej pamięci.
Niechby naszym żywym wspomnieniem o Nich, na 100 lecie odzyskania niepodległości była tablica z imionami i nazwiskami tych, którzy z naszej gminy zginęli w czasie obydwu wojen światowych, w wojnie bolszewickiej i w czasach okupacji sowieckiej. To będzie zadanie dla nas Tymbarczan i dla przyszłego samorządu. Jesteśmy Im to winni jako społeczność gminy, bo jeśli my nie utrwalimy pamięci o Nich to nikt tego za nas nie zrobi. Ich ofiara życia stanie się mglistym nieokreślonym wspomnieniem, które wiatr historii rozwieje, tak jak pamięć o wielu powstańcach w XIX wieku, czy innych uczestnikach bohaterskiej obrony Ojczyzny.
Wiele osób wymienionych na tej liście nie pochodziło z Tymbarku, Piekiełka, Podłopienia, Zawadki czy Zamieścia. Losy wojenne rzuciły ich do nas. Tu działali i tu oddali swoje życie.
Ofiary wojny – uczestnicy walk frontowych, partyzanci, konspiratorzy, organizatorzy tajnego nauczania, ofiary rzezi na Wołyniu, żyjąca wśród nas diaspora żydowska zgładzona na Przylaskach i w innych miejscach oraz przypadkowe ofiary zamordowane w niemieckich obozach koncentracyjnych, sowieckich gułagach i katowniach UB – to ludzie, którym winniśmy wdzięczność, pamięć i cześć.
Żywię nadzieję, że poniższa lista stanie się przyczynkiem do uzupełnienia wielu nieznanych faktów z naszej lokalnej historii splatającej się z dziejami Narodu i Ojczyzny.
Dziękuję wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób pomogli mi odtworzyć niniejszy wykaz. Szczególnie dziękuję pani Marii Kuc i panu Stanisławowi Wcisło – bez ich pomocy, bezcennych rad, uzupełnień i uwag, niniejszy spis nie miał by tej postaci.
- Atłas Stefan z Tymbarku – lat 13, ur. 27 VII 1927 r. Zginął na Gruszowcu 24 X 1940 r.
- Bednarczyk Józef, kapitan – ps. „Bartłomiej” : „Bystry” – zginął na polu walki.
- Biedroński Stanisław z Zamieścia lat 50 , magazynier rafinerii w Sowlinach ur. w parafii Mikluszowiec pod Bochnią. Zmarł 11 IX 1943 r. od ran postrzałowych brzucha.
- Biedroński Wilhelm – zginął na polu walki w 1915 r. pod Toporowcami – Bezarabia.
- Bieździadecki Jan, szer. policjant w Tymbarku – zginął na polu walki w 1939r.
- Brosz Elżbieta, nauczycielka, uczestniczka tajnego nauczania, ps. „Orlątko”– zamordowana w Auschwitz.
- Bubula Józef – lat 20 – zginął na Węgrzech, podczas I wojny światowej
- Bubula Sebastian, szer.– zginął na polu walki w 1939 r.
- Bubula Wojciech, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.
- Bulik Jan, szer. policjant w Tymbarku– zginął na polu walki w 1939 r.
- Chlipała Jan z Zamieścia lat 42– zastrzelony przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku. Powodem egzekucji było zatarasowanie drogi ściętym drzewem.
- Chlipała Józef z Zamieścia lat 43– zastrzelony przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku.
- Czeczótka Józef, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.
- Czernek Antoni, zam Jasna 147 – zginął podczas I wojny światowej.
- Czyrnek Wojciech, szer. ur. W 1911 r. zam. Jasna 147 – zginął na polu walki w 1939 r. pod Lwowem w miejscowości Rzęsna Polska,
- Czyż Władysław z Wielunia, podporucznik – ps. „Pokutnik” partyzant z oddziału egzekutywy „Zagoszcz”. Zginął w Szczyrzycu,
- Dębski Maciej zam. Piekiełko 75 – zginął na froncie włoskim w czasie I wojny światowej,
- Duchnik Józef zam. Piekiełko74, brał udział w wojnie bolszewickiej, zginął w nieznanych okolicznościach w Alpach.
- Duchnik Władysław ps. „Duchniewski”, nauczyciel Gimnazjum – zamordowany 11 X 1943 r. w Auschwitz
- Fromm Grzegorz z Tymbarku, ur. 14 I 1903 r – zginął 14 I 1945 r.
- Giza Józef, zam. Piekiełko 49, zginął w czasie I wojny światowej – osierocił 2. Dzieci. Założył w Piekiełku dwuletnią szkołę pisania i czytania.
- Goryczka Stanisław ze Słopnic lat 20 – zastrzelony przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku, pogrzebany na cmentarzu w Słopnicach.
- Górka Szczepan z Podłopienia, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.,
- Homa Jan, major, z Podłopienia – zginął na polu walki IX 1939r. (wujek kpt. Paulone),
- Jarosz Stanisław lat36, st. sierżant, partyzant, , ps. „Strażnik” – zginął na Zęzowie podczas patrolu. Pochowany w Nowym Rybiu.
- Kaletka Franciszek, podporucznik – ps „Jodła”,
- Kapturkiewicz Józef zam Piekiełko 5 – zginął w bitwie pod Radziejowem w 1915 r.,
- Kęska Roman, starszy sierżant ps. „Ryszard”, prac. Owocarni – zamordowany w Auschwitz,
- Klimczyk Stefan, porucznik – zginął na polu walki w 1939 r.,
- Krzyściak Alfons – lat 11 zginął w czasie wojny od wybuchu granatu.
- Ks. Kuc Edward – zaginął na Zęzowie w czerwcu 1944r po pogrzebie brata Władysława zastrzelonego przypadkowo przez partyzantów grupy „Zagoszcz”– ciała Edwarda do tej pory nie odnaleziono,
- Kuc Stanisław ps. Błyskawica” – nr obozowy w Auschwitz 102916, nr obozowy w Buchenwaldzie 900082 zmarł 22 IV 1945r. Pochowany w Bawarii,
- Kuc Stefan dr medycyny – więzień Auschwitz, Mauthausen, Neuengamme, Drutte koło Brunszwiku, Brgen-Belsen. Zmarł 13 XII 1946r. pochowany w Wunstorf- Luthe koło Hanoweru,
- Kuc Władysław, wójt tymbarski – zastrzelony przypadkowo przez partyzantów z grupy „Zagoszcz” podczas zamachu na komendanta tymbarskiej żandarmerii Mullera,
- Kulig Michał lat 21 zginął VI 1918 r. w Maderówce koło Jasła. Mieszkał w Tymbarku pod nr 120.
- Kurneta Stanisław, ps. „Motyl” – zamordowany.
- Mirecki Stanisław vel. Stolarczyk, pułkownik, ps „Pociej”; „Wit” – Inspektor „Niwy” aresztowany na Kisielówce 27VIII 1944 rok. Ranny w czasie próby ucieczki, po kilku dniach pobytu w areszcie na gestapo w Nowym Sączu zmarł.
- Miśkowiec Jan, porucznik– zginął na polu walki w 1939 r.,
- Miśkowiec Stefan, sierżant– zginął na polu walki w 1939 r.,
- Miśkowiec Wojciech ur. 23 II 1880 r. – jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
- Myszkowska Amelia lat 22 – ofiara komunizmu – córka Jerzego Myszkowskiego. Wypędzona z domu 16 III 1945 r. , okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
- Myszkowska Julia lat 47 – ofiara komunizmu – żona Jerzego Myszkowskiego. Wypędzona z domu 16 III 1945 r., j.w. okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
- Myszkowska Maria – ofiara komunizmu – żona Stefana Myszkowskiego. Wypędzona z domu 16 III 1945 r. okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
- Myszkowski Jerzy oficer WP – zamordowany w Katyniu,
- Myszkowski Ludwik aresztowany za organizowanie struktur wojskowych w pow. limanowskim – zamordowany w Auschwitz,
- Nakoneczny Michał z Przemyśla. W czasie okupacji zatrzymał się w Tymbarku, gdzie współpracował z tutejszym podziemiem. Aresztowany w warsztatach naprawczych PKP w Nowym Sączu gdzie pracował. Po torturach na gestapo w N. Sączu przewieziony do Tymbarku i zastrzelony 25 X 1941 w olszynach nad rzeką nieopodal kapliczki „Na górach”.
- Niesiołowski Adam porucznik, inżynier ps. „Bawina” – rozstrzelany w Rdziestowie 27 IV 1944 r.
- Niezabitowski Tadeusz ze Słopnic lat 30– zastrzelony przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r. przy szosie w Tymbarku, pogrzebany na cmentarzu w Słopnicach.
- Nowacki Józef – ps. „Bystry” – zamordowany.
- Ociepka Andrzej z Piekiełka, kowal – zginął na wojnie bolszewickiej w 1920roku. Osierocił 4.dzieci.
- Palacz Jan z Zamieścia – zastrzelony na łące przez wkraczających Niemców 5 IX 1939 r.
- Palka Jan, jako zakładnik rozstrzelany w Słopnicach 17 VII 1944 r.
- Paradecka Helena ps. „Łączniczka” – łączniczka Inspektoratu „Niwa” Poległa na polu walki.
- Paszkiewicz Jadwiga – ofiara komunizmu – teściowa Jerzego Myszkowskiego, wypędzona z domu 16 III 1945 r. okoliczności śmierci nie są do końca wyjaśnione,
- Paulone Tadeusz, kapitan – zamordowany 11 X 1943 w Auschwitz. Organizator struktur wojskowych na terenie obozu.
- Pieguszewska Zuzanna, żona tutejszego aptekarza – zmarła w czasie transportu do Auschwitz,
- Piekos Zbigniew, kapral podchorąży , ps. „Śmiały” – zginął na polu walki,
- Puto Jan, szer. – zginął na polu walki w 1939 r.
- Rytt Maksymilian – kierowca – zginął na Gruszowcu 14 XII 1944r.pomyłkowo zastrzelony przez radzieckich partyzantów w czasie jazdy samochodem,
- Sędzik Jan lat12 z Zamieścia – zginął 25III 1945r. od wybuchu miny – zam. Zamieście nr 134.
- Sobczak Stanisław z Tymbarku ur 1905r. – jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
- Sobczak Stanisław z Zamieścia ur 1908r. – jako zakładnik rozstrzelany 17 VII 1944 w Słopnicach,
- Sobczyk Jan mgr, podporucznik, główny księgowy w „Owocarni”; ps. „Sokal”- zginął w Auschwitz,
- Stanisz Franciszek – ur. 5 I 1902 w Podłopieniu, gajowy – rozstrzelany w Rdziestowie 3 V 1944 r. za posiadanie broni i współpracę z partyzantami. Mieszkał w Podłopieniu nr 194,
- Steczowicz Józef (starszy) – zmarł w 1919 roku na skutek ran otrzymanych na froncie ukraińskim,
- Steczowicz Józef, kolejarz, ur.3 III 1891? – zamordowany w Auschwitz 27 XI 1941r. Nr obozowy 17210 . W obozie przebywał od 9 VI 1941roku do śmierci,
- Steczowicz Michał, marynarz, mat – zginął w 1939 w walkach na Oksywiu,
- Szczepaniak Józef zmarł od rany postrzałowej 10 IX 1940r. Mieszkał w Tymbarku pod nr 138,
- Szewczyk Ludwik z Podłopienia – zginął na polu walki pod Lwowem IX 1939 r.
- Szwabe Jadwiga, ps. „Matka”, aresztowana w czasie obławy na płk Stanisława Mireckiego i zesłana do obozu w Ravensbruck – zamordowana w czasie ewakuacji obozu w okolicy miejscowości Litomierzyce na terenie Czechosłowacji.
- Szyćko Wacław, major, ps. „Wiktor” , organizator ZWZ na terenie limanowszczyzny. Zamordowany w Auschwitz.
- Szymański Adolf, pułkownik inż. – prac. „Owocarni” – zamordowany w Auschwitz
- Tajduś Antoni ur. 1882 r – zginął 12 VI 1916 r.
- Tajduś Irena – zginęła 14 V 1940r od rany postrzałowej brzucha w wieku 3 lat. Mieszkała w Tymbarku pod nr 8.,
- Tomasik Jan – ps „Sokół” zamęczony,
- Wacławski Stanisław, kapitan – ps. „Daman” ; „Krzysztof” szef wywiadu Inspektoratu „Niwa” – zginął na polu walki,
- Wątroba Jan – zmarł w 1920 na skutek odniesionych ran. Pochowany w Nowym Targu,
- Zapała Jan mgr, ps.”Osa” z Podłopienia, ur. 5 IX 1910, nauczyciel gimnazjalny – rozstrzelany w Rdziestowie 3 V 1944 r.
- Zapała Józef, kapral – ps.. „Byk”, zginął 8X 1944r. podczas patrolu na Zęzowie. Pochowany na cmentarzu w Nowym Rybiu,
- Zborowski Józef – powieszony przez Niemców w sierpniu 1944r. gdy wracał z prac polowych. Było to po akcji partyzanckiej na Łopieniu w której zginęło dwóch żandarmów,
- Żydzi tymbarscy – w 1939r. mieszkało w gminie Tymbark (bez Słopnic) około 70osób narodowości żydowskiej. Zostali wymordowani przez Niemców. Dwie osoby ocalały i przeżyły II wojnę światową.
Przytaczam wykaz rodzin żydowskich mieszkających w naszej gminie w 1939 r., jaki udało mi się cząstkowo ustalić.
- Beck Henryk (2 osoby) – kupiec – towary mieszane. Mieszkał w rynku obok dzisiejszego Urzędu Gminy. Pod Beckiem mieścił się areszt w miejscu dzisiejszego sklepu obok kościoła.
- Beldegrun Jgnacy (3 osoby) – zawód ?
- Berhang Herman (1 osoba) – karczmarz.
- Faber Herman (3osoby) – kupiec – towary mieszane.
- Feid Rozalia ( 1osoba) ,zam. w Kisielówce – krawcowa.
- Fischgrund Eliasz (4osoby) – karczmarz.
- Flach imię? (3osoby) – zawód ?
- Goldfinger imię ? (2 osoby) – zawód ?
- Gotz Abram (3 osoby) – handel mąką.
- Gotz Ank (osób?) – handel mąką i otrębami.
- Gotz Jakub (osób?) – handel mąką i otrębami.
- Haskel imię? (osób?) – handel mięsem.
- Horn Rozalia (2 osoby) – handel mięsem.
- Kern Mosiek (5 osób) – krawiectwo.
- Langerfeld Jankiel + 3osoby – zawód?. Mieszkał w Rynku.
- Lewkowicz imię? (?osób) – handel nawozami.
- Lipschutz imię? (5 osób) – zawód?
- Mendel imię? (osób?) – wyrób swetrów , handel towarami różnymi. Mieszkał przy skrzyżowaniu drogi Tymbark – Dobra kier. Podłopień po prawej stronie przed mostem na Podłopień.
- Nazwisko? Hermina (2 osoby) – krawcowa.
- Nazwisko? Paweł (osób?) – handel art. spożywczymi.
- Rozenberg Josef (osób?) – prowadził sklep żelazny w rynku obok gimnazjum.
- Ruhla Josek (2 osoby) – zawód?
- Schnitzer Roman 2osoby) – zawód?
- Schreiber Chesiek (5 osób) – zawód?
- Schruber imię? (osób?) – handel drewnem, posiadał tartak w kierunku Zaolzia.
- Steiner M (2 osoby) – karczmarz w Piekiełku.
- Stern imię? (osoby?) – handel skórami.
- Stern imię? (osoby?) – prowadził skład maszyn rolniczych.
- Still Josef (4 osoby) – handel towarami mieszanymi.
- Strom M (4osoby) – prowadziła sklep bławatny (tkaniny) w rynku.
- Templer imię? (4 osoby) – handel towarami mieszanymi.
- Waserlauf imię? (osób?) – prowadził zakład kuśnierski w Zamieściu na skrzyżowaniu drogi do Słopnic.
- Windstroch imię? (2osoby) – zawód?
- Zolman W (osób?) – karczmarz. Posiadał karczmę w rynku.
Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości ufundujmy tablicę pamiątkowa dla naszych ziomków, którzy życiem zapłacili za jej odzyskanie. Niech to będzie wyraz naszej wdzięczności i pamięci za ofiarę Ich życia i krwi.
Jan Plata