W okresie międzywojennym Żydzi mieszkali wśród nas. Dzieliliśmy razem naszą codzienność, nasze niebo, nasze powietrze, naszą godność. Trwali w diasporze, pielęgnowali swoje tradycje świąteczne, zwyczaje, obrzędy. Troszczyli się o swoje rodziny, kochali dzieci, mieli marzenia i plany.
Dzisiaj nie ma w Tymbarku rodzin żydowskich. Prawie wszyscy zostali zamordowani przez niemieckich okupantów w latach 1939 – 1945. Przeżyli tylko nieliczni.
Pamięć o Nich jest odkrywaniem Ich i naszej godności.
Dzięki uprzejmości Pani Marty Ruebenbauer i Pani Bogusławy Berhang Prochownik, które udostępniły swoje pamiątki rodzinne do publikacji na naszym portalu, możemy poznać historię dwu rodzin Berhangów – Żydów mieszkających przed wojną w Tymbarku.
1. imię…………..? Berhang.
Zdjęcie nr 1. Właścicielka dużego gospodarstwa rolnego na Zamieściu. Panieńskie nazwisko Lieberman imię? – matka Salomona Berhanga. Zdjęcie zrobione w 1915 roku.
2. Saul Berhang 3. Liebe Berhang
Zdjęcie nr 2. Saul Berhang ur 16.11.1876 r. w Tymbarku – dentysta. Zginął w Nowym Sączu w 1942 roku. Jego żona – Liebe Berhang.
Zdjęcie nr 3. Liebe Berhang ur.31.12.1873 r. w Krakowie. Córka Salomona Berhanga i Racheli z domu Kalmus. Zginęła w Limanowej 20.08. 1942r.
Dzieci Saula i Liebe Berhang
- Stanisław ( nie Stefan!) Jakub Berhang ur. 26.06.1915 r. w Tymbarku. Zamordowany w Auschwitz w 1941 roku – zdjęcie nr 4,
- Maria Berhang ur.13.01.1906 r. – dentystka. Zamordowana w komorze gazowej w Bełżcu – zdjęcie nr 5,
- Bronisława Berhang ur. 28.05.1907r w Krakowie . Zamordowana w Dachau 1941 r. – zdjęcie nr 6,
- Ada Berhang ur. 17.03..1910 r. w Krakowie, zastrzelona przez Niemców we Lwowie 1941 r.
- Irena Berhang ur.09.07 1912 r. w Krakowie, zginęła w Nowym Sączu w 1942 r.
- Zygmunt Berhang – zdjęcie nr 7 – ur. w Krakowie w 1908 r. , zmarł w 1981 r. – ojciec pani Marty Ruebenbauer i pani Bogusławy Berhang – Prochownik. Przeżył wojnę. W Rawie Ruskiej ukrywała go Polka, która została jego żoną. Ślub kościelny wzięli w 1944 r. w Krakowie. Była to jego druga żona, pierwszą Ryfkę (Reginę) zamordowano w masowej egzekucji w 1942 roku.
Jakub Berhang to rodzony brat Saula Berhang. Żona Jakuba miała na imię Rozalia.
Zdjęcia nr 8, 9, 10 i 11 – to rodzina Jakuba i Rozalii Berhang. Jakub zmarł w 1937 r. Rozalię rozstrzelali Niemcy w Krakowie „Na Piaskach”. Posiadali gospodarstwo rolne w Podłopieniu „Na Doraziu”.
9. Jakub i Rozalia Berhang z córką Marią
10. Zdjęcie rodzinne Jakuba i Rozalii Berhang
Zdjęcie nr 10. Siedzą od lewej w szelkach: Bernard Berhang i Herman Berhang W drugim rzędzie: NN, Rozalia Berhang – matka Hermana i Bernarda. W trzecim rzędzie od lewej: Jakub Berhang, NN, Józef Beck – wujek Bernarda, prowadził w Tymbarku sklep z towarami mieszanymi.
11. Jakub i Rozalia Berhang, Przed swoim domem „Na Doraziu”
Dzieci Jakuba i Rozalii Berhang.
- Herman Berhang – zdjęcie nr 12. Karczmarz „ Na Doraziu”. . Zastrzelony w Tymbarku w 1942 r. i pochowany nad rzeką. Po wojnie, staraniem jego brata Bernarda i kuzyna Zygmunta Berhanga jego szczątki ekshumowano i pochowano na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej.
- Bernard Berhang – zdjęcia nr 13, 16. Przeżył wojnę i wyemigrował do Kanady, przyjął nazwisko Bolesław Bernard Berhanowski.
- Jadwiga Berhang – zdjęcie nr 14 zamordowana w czasie wojny,
- Maria Berhang po mężu Faber – zdjęcia nr 15, 17,18. Jej mąż Herman prowadził w Tymbarku sklep z towarami mieszanymi. Ukrywał się w czasie wojny. Maria przeżyła obóz w Sachsenhausen. Po wojnie wyemigrowali do Szwecji.
16. Bolesław Bernard Berhanowski z żoną Zofią w Kanadzie
17. Maria Berhang – Faber z mężem, zdjęcie powojenne
18. Maria Berhang – Faber z mężem w Szwecji, rok 1982.
Jesteśmy odpowiedzialni za pamięć o Nich mówił przedstawiciel Izraela w Auschwitz 27. Stycznia, tego roku. A ja dodam od siebie – i za prawdę o Ich tragedii.
Pamięć bez prawdy nie odkryje godności tym którym ją odbierano, a tylko tak nie zgubimy własnej.
Jan Plata
