Przedruk artykułu autorstwa Pawła Misiora, opublikowany w Gazecie Krakowskiej w listopadzie 1995 roku.
Na kogo zagłosuje Podłopień? Dlaczego kampania wyborcza tam mizerna? Czemu cała wieś w martwocie?
Czy wróci przynajmniej czas świetności dla teatru z Podłopienia?
UPADEK ZESPOŁU ARTYSTYCZNEGO
W Podłopieniu nie spotykana dotąd apatia przedwyborcza. Ściany starego domu sołtysa puste. Nikt nie nakleił plakatu, czy choćby ulotki, a przecież przed poprzednimi wyborami tylko chlustało od dziabnięć pędzli, smarujących klej pod afisze. Trzeba dodać, że stary dom sołtysa stoi w centrum wsi, na rozstajach dróg, rzut kamieniem od kościoła, a więc w miejscu najdogodniejszym dla akcji propagandowej. W dodatku stary dom sąsiaduje z nowym, piętrowym, jeszcze nie zamieszkanym, w którego suterenach będzie lokal wyborczy. Tym bardziej więc powinni nalepiać. Niestety, nie nalepiają.
Plakatów nie ma na murach żadnego sklepu, ani na froncie remizy, ani przy szkole. Ale to jeszcze mało. Najważniejsze, że ludzie mniej gadają o wyborach, mniej się emocjonują, mniej gwarzą przy piwie o kandydatach, a jeszcze rzadziej się kłócą o to kto zostanie prezydentem. Wszyscy zgodnie potwierdzają: przed tamtymi wyborami aż piszczało od zgiełku. Teraz martwota. Nawet ksiądz proboszcz nie wychyla się politycznie, zgodnie z zaleceniem biskupa, a może i dlatego, że dzisiaj zabieraniem głosu w sprawach wyborów łatwiej się parafianom narazić, niż ich pozyskać. Więc na mszach apolitycznie.
****
Co się stało?
Zastanawiamy się z Jakubem Dziadoniem, rekordzistą wśród sołtysów Nowosądeckiego. Przewodzi wsi już 41 lat!
Dziadoń ma 75 lat. Siedzi na drewnianej ławie. W mrocznej kuchni starego, parterowego domu. Okazuje spokój, wymieszany z odrobiną melancholii oraz dużą dawką zgorzknienia.
Nie ma afiszów – zagaja powoli.
Dawniej agitowali. Teroz cisza – uzupełnia, przypominając jak przed wyborami w 1990 roku lepili nocami po frontowej ścianie, tłukli się przy tym, dokazywali, a to co nalepili trudno było zedrzeć, bo klajstrowali jakimś świństwem z automatów (To chamstwo było! Syn mioł ich już logą potraktować! – włącza się sołtysowa).
Sołtys domniemywa, że fakt zaniechania akcji plakatowej oznacza brak zainteresowania polską wsią ze strony kogokolwiek. Mówi, że Podłopień zapomniany w biedzie.
Oblicza biedy w Podłopieniu są następujące:
Po pierwsze mało miejsc pracy, bo tartak, mleczarnia i owocarnia w Tymbarku pozwalniały ludzi. Dalej: na stromiznach pod górami Łopień i Zęzów rośnie kiepsko. Zboże się nie opłaci. Żywiec też. Burak darmo. Mleko po trzy dwieście, czyli tańsze od
wody gazowanej. Smykałki do interesów ludzie się nie nauczyli. Kapitalizm przyniósł wsi 3 nowe sklepy spożywcze i stolarnię. Mało.
Sam sołtys ma 5 hektarów ornego i niecały milion renty. Żona – 3 miliony emerytury. Mają troje dzieci, w tym niedorozwiniętą córkę, której nauka w szkole w Gorlicach chłonie prawie całą emeryturę. Żyją z tego co urośnie.
Starcza na jedzenie. Nowego domu nie ma za co wykończyć. Dlatego już dłuższy czas tylko na lokal wyborczy się nadaje.
U sołtysa biednie i markotnie. Ale to jeszcze nie jest odpowiedź na pytanie, czemu Podłopień nie pasjonuje się wyborami.
Ludzie zobojętnieli – smutno diagnozuje Jakub Dziadoń.
I nie wierzą w nic. Chyba ino w to, że polityki brzuchy popasą, a im bida zostanie – dogaduje sołtysowa, Anna.
Wszyscy obiecują, ale tyko jak som wybory. Potym to nie pamiętają – jeszcze sołtys, który chyba postawi na Pawlaka, ale bez satysfakcji.
Z tej apatii trudno wyciągnąć ludzi. Jakub Dziadoń już nie próbuje. Dawno nic wspólnie nie zrobili. Gaz mają, wodę mają, droga na Zapałówki i Kurkówki jakoś idzie, siłą rozmachu gminy.
Nic we wsi nie działa. Koło Gospodyń Wiejskich padło. W PSL-u rzęzi. W straży nie działa młodzieżówka. Dyskotek się nie organizuje, bo przynosiły jedynie burdy i syf.
I nikt nie chce działać. Rekord 41 lat sołtysowania Jakuba Dziadonia trochę wymuszony.
Jakub Dziadoń: Nikt sie nie pcho w soltysy. Jakby kto stanoł w szranki, to bym sie zrzekł. Ino nikt nie chce stanąć.
*****
W procesie upadania wszystkiego w Podłopieniu wyróżnia się nietypowa historia rozstroju słynnego na całą okolicę, a może i na kraj amatorskiego zespołu artystycznego. Trupa, założona w latach dwudziestych, odgrywała wielkie dramaty, znaczące
komedie i tradycyjne, doroczne jasełka. W jasełkach, albo w wymagających licznych statystów przedstawieniach występowało pół wsi. Jak gadać z mieszkańcami Podłopienia, to co rusz trafi się aktor. Sołtys należy do nielicznych, którzy nie mieli zdolności do sztuczek.
Zespół artystyczny był podłopieńskim cackiem i chlubą.
Do czasów jego sławy i upadku jeszcze wrócimy.
*****
W procesie upadania wszystkiego w Podłopieniu wyróżnia się nietypowa historia rozstroju słynnego na całą okolicę, a może i na kraj amatorskiego zespołu artystycznego. Trupa, założona w latach dwudziestych, odgrywała wielkie dramaty, znaczące
komedie i tradycyjne, doroczne jasełka. W jasełkach, albo w wymagających licznych statystów przedstawieniach występowało pół wsi. Jak gadać z mieszkańcami Podłopienia, to co rusz trafi się aktor. Sołtys należy do nielicznych, którzy nie mieli zdolności do sztuczek.
Zespół artystyczny był podłopieńskim cackiem i chlubą.
Do czasów jego sławy i upadku jeszcze wrócimy.
*****
To są wybory z pudelka. Jedyna ciekawość wyborcza podłopnian kieruje się na i programy telewizyjne, które oglądają, chociaż z umiarkowanym zainteresowaniem, bo nie wszystkich kandydatów potrafią rozpoznać. Za dużo obcych gąb.
Na przykład Andrzej Kęska, który maszeruje przez wieś z napoczętym piwem Jagär (tymbarskie!) – ogląda programy i ocenia.
Zagłosuje na Pawlaka.
Zagłosuje na Pawlaka.
-Bo najmądrzyj gada i o nasze, chłopskie się troszczy – tłumaczy.
W drugiej turze, gdyby przeszli Wałęsa i Kwaśniewski, opowie się za Wałęsą, bo z Kwaśniewskim bez przyszłości.
Brat Andrzeja, Marek, głosowałby na Wałęsę już w pierwszej turze, ale będzie w dniu wyborów za granicą, więc mu się nie uda.
Jego kolega, poznany tylko z imienia Adam, również odda głos na Lecha.
-Kwaśniewski by ino skopyrtoł wszysko – twierdzi i umyka, gdyż woli zostać półanonimowy.
Na innych trudno byłoby Adamowi głosować. Odkąd zepsuł mu się pół roku temu telewizor kontakt ze światem wielkiej polityki ma tylko przez sąsiadów albo z radia.
Potwierdzi się jeszcze później, że żaden ze zwolenników Wałęsy, czy Pawlaka nie mówi o swoim kandydacie z entuzjazmem. Nadzieje skończyły się w Podłopieniu 4 lata temu. Liczyli, ze Lech wszystko odmieni, odkarmi ich. Zawiedli się. Potem jeszcze mieli ciut złudzeń, że nowy Sejm podwyższy cenę mleka, żywca i czego tam jeszcze. Nie spełniło się.
A teraz w żadne zmiany nie wierzą. Nikt się nie będzie bił za swojego kandydata, tak jak poprzednio, gdy prali się na pięści zwolennik Wałęsy i wyznawca Tymińskiego. Młotek, który Andrzej Kęska dzierży w lewej ręce, posłuży mu wyłącznie do wbijania gwoździ.
W drugiej turze, gdyby przeszli Wałęsa i Kwaśniewski, opowie się za Wałęsą, bo z Kwaśniewskim bez przyszłości.
Brat Andrzeja, Marek, głosowałby na Wałęsę już w pierwszej turze, ale będzie w dniu wyborów za granicą, więc mu się nie uda.
Jego kolega, poznany tylko z imienia Adam, również odda głos na Lecha.
-Kwaśniewski by ino skopyrtoł wszysko – twierdzi i umyka, gdyż woli zostać półanonimowy.
Na innych trudno byłoby Adamowi głosować. Odkąd zepsuł mu się pół roku temu telewizor kontakt ze światem wielkiej polityki ma tylko przez sąsiadów albo z radia.
Potwierdzi się jeszcze później, że żaden ze zwolenników Wałęsy, czy Pawlaka nie mówi o swoim kandydacie z entuzjazmem. Nadzieje skończyły się w Podłopieniu 4 lata temu. Liczyli, ze Lech wszystko odmieni, odkarmi ich. Zawiedli się. Potem jeszcze mieli ciut złudzeń, że nowy Sejm podwyższy cenę mleka, żywca i czego tam jeszcze. Nie spełniło się.
A teraz w żadne zmiany nie wierzą. Nikt się nie będzie bił za swojego kandydata, tak jak poprzednio, gdy prali się na pięści zwolennik Wałęsy i wyznawca Tymińskiego. Młotek, który Andrzej Kęska dzierży w lewej ręce, posłuży mu wyłącznie do wbijania gwoździ.
*****
Zespół artystyczny grał przed wojną głównie komedie. Wśród nich ,,Stryj przyjechał” i „Szewc Walenty zakonnikiem”.
Po wojnie wystawiali między innymi „Kwartet dworcowy” Newerlego, ,,Lekarza mimo woli” Moliera oraz „Niziny” Orzeszkowej. Stroje pożyczali od innych zespołów amatorskich albo szyli we własnym zakresie.
Jeździli na przeglądy. Bywało na początku, że mylili ich, nazywając zespołem z Podpłomienia”.
Zaczęli zdobywać nagrody i dyplomy. Grali wielokrotnie w Warszawie (również w teatrze Ateneum”). Podłopień był dumny!
Ich sława urosła. Nie mylono już Podłopienia z Podpłomieniem.
Zespół artystyczny grał przed wojną głównie komedie. Wśród nich ,,Stryj przyjechał” i „Szewc Walenty zakonnikiem”.
Po wojnie wystawiali między innymi „Kwartet dworcowy” Newerlego, ,,Lekarza mimo woli” Moliera oraz „Niziny” Orzeszkowej. Stroje pożyczali od innych zespołów amatorskich albo szyli we własnym zakresie.
Jeździli na przeglądy. Bywało na początku, że mylili ich, nazywając zespołem z Podpłomienia”.
Zaczęli zdobywać nagrody i dyplomy. Grali wielokrotnie w Warszawie (również w teatrze Ateneum”). Podłopień był dumny!
Ich sława urosła. Nie mylono już Podłopienia z Podpłomieniem.
*****
Teresa Michałko (właśnie wiesza pranie) musi przemyśleć rzecz. Poprzednio dała głos na Wałęsę. Nie wyklucza, że i teraz go wybierze. Chciałaby, żeby prezydent był za gospodarstwem”. I żeby dał pracę jej mężowi, który na bezrobociu.
Sąsiadka Teresy Zosia Czernek nie będzie głosować na Wałęsę, chociaż rodzina, a zwłaszcza szwagier trochę namawia. Zosia 4 lata temu skończyła technikum (specjalność technologia żywności) i pozostaje bez pracy. Zaganianie krów na pastwisko już ją nie bawi. Zagłosowałaby na Markiewicza. Wydaje jej się, że w gadce mocny i przystojny. Tyle że rozsądnie domyśla się, że
głos na Markiewicza byłby stracony (,,I tak nie przejdzie…”).
Wie na kogo nie zagłosuje: na Wałęsę, bo niewykształcony, na Pawlaka, bo wystraszony jak przemawia, i na Kaczyńskiego, bo tylko w minach dobry.
Może na tą całą kobitę, Waltz podpowiada córce Mieczysław Czernek, niegdyś pastuszek w jasełkach, teraz rencista (trzy trzysta za I grupę inwalidztwa, z dodatkiem pielęgnacyjnym).
Kobita kobitę powinna popierać. Przecie nawet msze kobity by chciały zamawiać przed obrazem Matki Boskiej – Mieczysław konsekwentnie zaczepia.
E, nie – Zosia kręci głową; nie zna Hanny, chociaż cała Limanowa nią oblepiona; żartem przytyka ojcu, że Hanna ma nogi ładne i uśmiech, to może ojciec się skusi.
Ale ojciec prawdopodobnie na Wałęsę, chociaż z musu. Na Pawlaka przecie się nie do, bo o nos zapomnioł w rządzie. No, wspomnioł choć? – pyta.
Dalej: na tego co w więzieniu siedział (Kuroń) nie, bo jakiś obcy. Na Kwaśniewskiego też nie, mimo że za komuny Czernek ulgi dostawał w gminie. Wie jednak, że komuna to hołota. Twierdzi, że dzięki ustrojowi i pracy palacza przy dwóch kotłach jest dzisiaj dychawiczny.
Nadjechał ciągnikiem syn Mieczysława, Zbyszek. Da głos na Pawlaka, bo rolnik. Ale w drugiej turze na Wałęsę – Niech sobie dalej macha rękami – śmieje się.
Teresa Michałko (właśnie wiesza pranie) musi przemyśleć rzecz. Poprzednio dała głos na Wałęsę. Nie wyklucza, że i teraz go wybierze. Chciałaby, żeby prezydent był za gospodarstwem”. I żeby dał pracę jej mężowi, który na bezrobociu.
Sąsiadka Teresy Zosia Czernek nie będzie głosować na Wałęsę, chociaż rodzina, a zwłaszcza szwagier trochę namawia. Zosia 4 lata temu skończyła technikum (specjalność technologia żywności) i pozostaje bez pracy. Zaganianie krów na pastwisko już ją nie bawi. Zagłosowałaby na Markiewicza. Wydaje jej się, że w gadce mocny i przystojny. Tyle że rozsądnie domyśla się, że
głos na Markiewicza byłby stracony (,,I tak nie przejdzie…”).
Wie na kogo nie zagłosuje: na Wałęsę, bo niewykształcony, na Pawlaka, bo wystraszony jak przemawia, i na Kaczyńskiego, bo tylko w minach dobry.
Może na tą całą kobitę, Waltz podpowiada córce Mieczysław Czernek, niegdyś pastuszek w jasełkach, teraz rencista (trzy trzysta za I grupę inwalidztwa, z dodatkiem pielęgnacyjnym).
Kobita kobitę powinna popierać. Przecie nawet msze kobity by chciały zamawiać przed obrazem Matki Boskiej – Mieczysław konsekwentnie zaczepia.
E, nie – Zosia kręci głową; nie zna Hanny, chociaż cała Limanowa nią oblepiona; żartem przytyka ojcu, że Hanna ma nogi ładne i uśmiech, to może ojciec się skusi.
Ale ojciec prawdopodobnie na Wałęsę, chociaż z musu. Na Pawlaka przecie się nie do, bo o nos zapomnioł w rządzie. No, wspomnioł choć? – pyta.
Dalej: na tego co w więzieniu siedział (Kuroń) nie, bo jakiś obcy. Na Kwaśniewskiego też nie, mimo że za komuny Czernek ulgi dostawał w gminie. Wie jednak, że komuna to hołota. Twierdzi, że dzięki ustrojowi i pracy palacza przy dwóch kotłach jest dzisiaj dychawiczny.
Nadjechał ciągnikiem syn Mieczysława, Zbyszek. Da głos na Pawlaka, bo rolnik. Ale w drugiej turze na Wałęsę – Niech sobie dalej macha rękami – śmieje się.
Inni kandydaci to kpiny- (twierdzi Zbyszek). Nieznani, poszarpani.
Wspiera Zbyszka matka, Maria, która w celu zaprezentowania się do zdjęcia w gazecie włożyła czysty chałat:
Ile kosztuje mleko, a ile piwo, niech se ci wszyscy kandydaci przeliczą! – apeluje.
Drogą nadchodzi Anna Czyrnek (Czernków i Czyrnków we wsi dużo). Jej mąż był z jednym ze słynniejszych aktorów zespołu artystycznego. Niezapomniane w Podłopieniu zostaną jego role jasełkowego Żyda. ,,Kup Pan tę jesionkę, 70 procent wełny i reszta tego co ją gryzie…” monologował.
Anna Czyrnek ma złe zapatrywania na wybory. Ma też 2 miliony renty, a starość idzie.
Wygląda w telewizorze takiego kandydata, który rolnikowi da żyć.
I żeby za naszą wiarą był. Żeby sie nie porobiło tak, że katechezy nie bedzie wolno, ani do kościoła se pójść.
Wychodzi na razie Czyrnkowej, że Pawlak.
Robi się gwarne. Stoimy tak na drodze, wszystkie – Czernki, Czyrnkowa i ja, i gadamy. O braku ochoty do robienia razem różnych rzeczy też. Żal im zespołu artystycznego. Żal nawet Koła Gospodyń Wiejskich, które działało, jak władza skapnęła grosza. Nowa władza nie skapnie. Ludzie się sami mają organizować, tyle że się nie organizują. Więc KGW to trup.
Przynajmniej do śmiechu coś wyszło:
– Tymiński to by był, ino że se chyba dolary źle policzył – wszyscy się zaśmiewamy.
Ale znowu poważnie, bo Mieczysław twierdzi, że frekwencji może nie być w związku z tym, że ludzie „struli się wszystkim”.
Może nie będzie tak źle. Lokal wyborczy dobrze usytuowany. Powinien być w szkole, albo w remizie, ale szkoła i remiza daleko od kościoła, a nowy dom sołtysa opodal. To się nazywa udogodnienie. Ludzie prosto po mszy powinni zajść i postawić krzyżyk na kartce. Msze w Podłopieniu w niedzielę trzy: o 7.00, o 10.00, a także o 15.00. Największej o frekwencji można
się spodziewać po sumie, koło jedenastej.
*****
Cały Podłopień rozpamiętuje swoich aktorów. Weźmy Antoniego Czernka, brata Mieczysława (pastuszek) i Józefa (Żyd). Jak on śpiewał „Maluśkiego”! Podobno Santorka wysiada.
Wspomnijmy grę Jana Puchały. Seplenił chłopina, ale go do ról rwało. Nie chciał statystować, więc trzeba go było słuchać, nie rozumiejąc.
Należy też dać sprawiedliwość muzykantom. Jak ten Wojtek dął w klarnet. A Jan na skrzypkach? Dech zapierało.
*****
Koło szkoły maszeruje Józef Bubul. Pytam go na kogo zagłosuje. On:
– I tak my skończeni, i tak. W cuda nie wierzę, ino w Boga. Nie póde głosować.
Wspiera Zbyszka matka, Maria, która w celu zaprezentowania się do zdjęcia w gazecie włożyła czysty chałat:
Ile kosztuje mleko, a ile piwo, niech se ci wszyscy kandydaci przeliczą! – apeluje.
Drogą nadchodzi Anna Czyrnek (Czernków i Czyrnków we wsi dużo). Jej mąż był z jednym ze słynniejszych aktorów zespołu artystycznego. Niezapomniane w Podłopieniu zostaną jego role jasełkowego Żyda. ,,Kup Pan tę jesionkę, 70 procent wełny i reszta tego co ją gryzie…” monologował.
Anna Czyrnek ma złe zapatrywania na wybory. Ma też 2 miliony renty, a starość idzie.
Wygląda w telewizorze takiego kandydata, który rolnikowi da żyć.
I żeby za naszą wiarą był. Żeby sie nie porobiło tak, że katechezy nie bedzie wolno, ani do kościoła se pójść.
Wychodzi na razie Czyrnkowej, że Pawlak.
Robi się gwarne. Stoimy tak na drodze, wszystkie – Czernki, Czyrnkowa i ja, i gadamy. O braku ochoty do robienia razem różnych rzeczy też. Żal im zespołu artystycznego. Żal nawet Koła Gospodyń Wiejskich, które działało, jak władza skapnęła grosza. Nowa władza nie skapnie. Ludzie się sami mają organizować, tyle że się nie organizują. Więc KGW to trup.
Przynajmniej do śmiechu coś wyszło:
– Tymiński to by był, ino że se chyba dolary źle policzył – wszyscy się zaśmiewamy.
Ale znowu poważnie, bo Mieczysław twierdzi, że frekwencji może nie być w związku z tym, że ludzie „struli się wszystkim”.
Może nie będzie tak źle. Lokal wyborczy dobrze usytuowany. Powinien być w szkole, albo w remizie, ale szkoła i remiza daleko od kościoła, a nowy dom sołtysa opodal. To się nazywa udogodnienie. Ludzie prosto po mszy powinni zajść i postawić krzyżyk na kartce. Msze w Podłopieniu w niedzielę trzy: o 7.00, o 10.00, a także o 15.00. Największej o frekwencji można
się spodziewać po sumie, koło jedenastej.
*****
Cały Podłopień rozpamiętuje swoich aktorów. Weźmy Antoniego Czernka, brata Mieczysława (pastuszek) i Józefa (Żyd). Jak on śpiewał „Maluśkiego”! Podobno Santorka wysiada.
Wspomnijmy grę Jana Puchały. Seplenił chłopina, ale go do ról rwało. Nie chciał statystować, więc trzeba go było słuchać, nie rozumiejąc.
Należy też dać sprawiedliwość muzykantom. Jak ten Wojtek dął w klarnet. A Jan na skrzypkach? Dech zapierało.
*****
Koło szkoły maszeruje Józef Bubul. Pytam go na kogo zagłosuje. On:
– I tak my skończeni, i tak. W cuda nie wierzę, ino w Boga. Nie póde głosować.
W telewizor Bubul nie spoziera. Sądzi, że gdyby nie marne renciny, to ludzie by pozdychali z głodu.
I znajomek Bubula, Tadeusz Toporkiewicz myśli, żeby nie pójść (bez jednego żołnierza wojna sie uda”). Chyba jednak skusi i jeszcze raz uwierzy Wałęsie. Czy zawierzy?
Nic mi złego nie zrobił, tyle jego zasługi – wyjaśnia.
Trzeba zaznaczyć, że prawie cały Podłopień, jak wiele wsi nowosądeckich, raczej antykomunistyczny. Niektórzy mówią, że za komuny mieli dostatniej, ale w chomącie.
Miłośników Kwaśniewskiego tu mało.
Szukam ich. Duda był we wsi szefem PZPR. Może on?
Blisko. Bolesław Duda, pamiętny król Kasper z jasełek waha się między Pawlakiem a Kwaśniewskim. Pawlak, bo prezes straży (Bolesław kieruje strażakami w Podłopieniu). A Kwaśniewski, bo spokojny. I wcale nie dlatego, że był w PZPR, jak Duda, który twierdzi, że działał z musu, działaczy nie lubił, a jak partię rozwiązali, powiedział sobie: ,,Bogu dzięki, że to ślag
trafił. Ino w straży będe.”
Duda żałuje, że żaden z kandydatów nie przyjechał do Tymbarku, albo chociaż do Limanowej. Obejrzałbych, wysłuchał.
Wałęsy wysłuchuje w telewizji i nawet nie potępia.
Chociaż myślę, że za dużo mądrujesz, smoku z Gdańska – radzi prezydentowi, a ma do tego prawo, bo przybył do Podłopienia właśnie z Gdańska!
I znajomek Bubula, Tadeusz Toporkiewicz myśli, żeby nie pójść (bez jednego żołnierza wojna sie uda”). Chyba jednak skusi i jeszcze raz uwierzy Wałęsie. Czy zawierzy?
Nic mi złego nie zrobił, tyle jego zasługi – wyjaśnia.
Trzeba zaznaczyć, że prawie cały Podłopień, jak wiele wsi nowosądeckich, raczej antykomunistyczny. Niektórzy mówią, że za komuny mieli dostatniej, ale w chomącie.
Miłośników Kwaśniewskiego tu mało.
Szukam ich. Duda był we wsi szefem PZPR. Może on?
Blisko. Bolesław Duda, pamiętny król Kasper z jasełek waha się między Pawlakiem a Kwaśniewskim. Pawlak, bo prezes straży (Bolesław kieruje strażakami w Podłopieniu). A Kwaśniewski, bo spokojny. I wcale nie dlatego, że był w PZPR, jak Duda, który twierdzi, że działał z musu, działaczy nie lubił, a jak partię rozwiązali, powiedział sobie: ,,Bogu dzięki, że to ślag
trafił. Ino w straży będe.”
Duda żałuje, że żaden z kandydatów nie przyjechał do Tymbarku, albo chociaż do Limanowej. Obejrzałbych, wysłuchał.
Wałęsy wysłuchuje w telewizji i nawet nie potępia.
Chociaż myślę, że za dużo mądrujesz, smoku z Gdańska – radzi prezydentowi, a ma do tego prawo, bo przybył do Podłopienia właśnie z Gdańska!
Gadamy z Dudą o upadku zespołu artystycznego. Roztkliwił się. Jeszcze go nosi na scenę w remizie.
Zagrałby pan jeszcze Kaspra?
Zagrałby pan jeszcze Kaspra?
Kaspra, to może nie, ale małą rólkę…- snuje marzenie.
A żona w to marzenie twardo:
Chyba żebyś starca zagrol, idźże, idźże.
Gadamy też z Dudą o kiepskim losie straży pożarnej, której komenderuje. Przewodzi, bo nie ma innych chętnych. Ma 68 lat i chce w styczniu ogłosić dymisję. Ale czy przyjmą? Wątpi.
Najbardziej mu przykro, że młodzieżówka strażacka nie działa. Odkąd sam zarzucił ćwiczenie młodych w posługiwaniu się sikawkami nie ma kto przejąć treningów.
Młodzi telewizor oglądają – smuci się Duda.
Patrzą ino co zysk przyniesie. Źle to dla straży – frasuje się.
Na razie w straży mimo wszystko 54 druhów. Jeszcze ma kto gasić pożary.
A żona w to marzenie twardo:
Chyba żebyś starca zagrol, idźże, idźże.
Gadamy też z Dudą o kiepskim losie straży pożarnej, której komenderuje. Przewodzi, bo nie ma innych chętnych. Ma 68 lat i chce w styczniu ogłosić dymisję. Ale czy przyjmą? Wątpi.
Najbardziej mu przykro, że młodzieżówka strażacka nie działa. Odkąd sam zarzucił ćwiczenie młodych w posługiwaniu się sikawkami nie ma kto przejąć treningów.
Młodzi telewizor oglądają – smuci się Duda.
Patrzą ino co zysk przyniesie. Źle to dla straży – frasuje się.
Na razie w straży mimo wszystko 54 druhów. Jeszcze ma kto gasić pożary.
*****
Złe dla zespołu artystycznego przyszło ze śmiercią reżyserki Pieguszewskiej. Brakło lidera.
Brakło też młodzieży. Kiedy w 1986 r. kilka dziewczyn-aktorek powychodziło mąż, a chłopcy się rozjechali w świat – zespół przestał się zbierać. To był koniec.
Brakło też młodzieży. Kiedy w 1986 r. kilka dziewczyn-aktorek powychodziło mąż, a chłopcy się rozjechali w świat – zespół przestał się zbierać. To był koniec.
*****
Idę do księdza proboszcza. Grzecznie mnie odprawia.
Zasłania się poleceniem biskupa. Mówi, że może nakarmić, daje święty obrazek na pamiątkę (Jezu ufam Tobie!”), zaprasza na mszę świętą, ale na pytania zahaczające o politykę nie odpowiada.
Za to kolejni mieszkańcy potwierdzają, że w Podłopieniu liczy się tak naprawdę tylko Pawlak i Wałęsa.
Maria Kęska, lat 68, słynny aniołek z jasełek, stoi za Pawlakiem („ziemi musimy się trzymać”). Lepper się nie nadaje.
Idę do księdza proboszcza. Grzecznie mnie odprawia.
Zasłania się poleceniem biskupa. Mówi, że może nakarmić, daje święty obrazek na pamiątkę (Jezu ufam Tobie!”), zaprasza na mszę świętą, ale na pytania zahaczające o politykę nie odpowiada.
Za to kolejni mieszkańcy potwierdzają, że w Podłopieniu liczy się tak naprawdę tylko Pawlak i Wałęsa.
Maria Kęska, lat 68, słynny aniołek z jasełek, stoi za Pawlakiem („ziemi musimy się trzymać”). Lepper się nie nadaje.
On i Żyrynowski jedne pomysły mają – wnioskuje.
Franciszek Zwierczyk, jasełkowy prorok i w razie potrzeby żołnierz przy Herodzie, wzbrania się przed ujawnieniem kogo na liście obdarzy krzyżykiem (ale najprędzej Pawlaka, bo niepochopny; absolutnie nie Pietrzaka, który chce tylko swoją
osobę uwidocznić).
osobę uwidocznić).
Synowa Zwierczyka Irena waha się między Wałęsą i Olszewskim („nie ma na kogo innego”).
Żałujemy ze Zwierczykami upadku teatru. Liczą, że znajdzie się reżyser i zespół ruszy.
Bo ludzie we wsi uzdolnieni, jak mało gdzie – przekonuje Franciszek.
Zwierczyk jest jednym z 9 członków komisji wyborczej w Podłopieniu. Już tradycyjnie.
Bo ludzie we wsi uzdolnieni, jak mało gdzie – przekonuje Franciszek.
Zwierczyk jest jednym z 9 członków komisji wyborczej w Podłopieniu. Już tradycyjnie.
Etatowy jestem, przyzwyczaiłem się. No i mało chętnych. Nie miałby kto siedzieć za stołem – mówi.
*****
Przewodniczący PSL-u w Podłopieniu, elektryk (prezydencki zawód!”) Ignacy Kęska, zagłosuje jak na to przynależność polityczna wskazuje: na Pawlaka.
-Jak był premierem to coś drgnęło w cenach przekonuje Ignac (43 lata; 3,5 miliona pensji w szpitalu w Limanowej).
Do robienia ostrej kampanii za Pawlakiem czasy złe, ludziom się nie chce interesować wyborami. PSL zresztą w Podłopieniu nieliczny i starzejący się. 15 członków, sami seniorzy. ZMW ledwo dycha.
Mieczysław, brat Ignaca, da swój głos na mecenasa (Olszewski). Podoba mu się wizja lustracji (jak siedzi na stołku, to niech wiadomo będzie skąd jest”).
Pozostali aspiranci do prezydentury miałcy. Bracia kupiliby ropę za 2,5 tysiąca od litra, ale na Korwina głosów nie skierują, bo go mają za dziwaka.
W drugiej turze Kęskowie nie zagłosują na Wałęsę (jeśli przejdzie). Ich zdaniem już mógł się wykazać. Od biedy za Kwaśniewskim staną. Nawet Mieczysław, chociaż preferuje lustrację.
Już poprzednio bracia w drugiej turze nie chcieli Wałęsy. Głosowali na Tymińskiego. Ignacemu Tymiński wydał się człowiekiem spoza układu”. Sądzi, że historia przyznała mu rację, a już na pewno oddał mu sprawiedliwość kolega, który zawiedziony Wałęsą nabazgrał w kiblu szpitalnym hasło, które do dziś przetrwało:
„Niech żyje nam Tymiński Stan”.
Dzisiaj kandydatów na Tymińskiego zbyt wielu. Dlatego Bubel, Piotrowicz, Pawłowski, czy Koźluk są bez szans.
Przewodniczący PSL-u w Podłopieniu, elektryk (prezydencki zawód!”) Ignacy Kęska, zagłosuje jak na to przynależność polityczna wskazuje: na Pawlaka.
-Jak był premierem to coś drgnęło w cenach przekonuje Ignac (43 lata; 3,5 miliona pensji w szpitalu w Limanowej).
Do robienia ostrej kampanii za Pawlakiem czasy złe, ludziom się nie chce interesować wyborami. PSL zresztą w Podłopieniu nieliczny i starzejący się. 15 członków, sami seniorzy. ZMW ledwo dycha.
Mieczysław, brat Ignaca, da swój głos na mecenasa (Olszewski). Podoba mu się wizja lustracji (jak siedzi na stołku, to niech wiadomo będzie skąd jest”).
Pozostali aspiranci do prezydentury miałcy. Bracia kupiliby ropę za 2,5 tysiąca od litra, ale na Korwina głosów nie skierują, bo go mają za dziwaka.
W drugiej turze Kęskowie nie zagłosują na Wałęsę (jeśli przejdzie). Ich zdaniem już mógł się wykazać. Od biedy za Kwaśniewskim staną. Nawet Mieczysław, chociaż preferuje lustrację.
Już poprzednio bracia w drugiej turze nie chcieli Wałęsy. Głosowali na Tymińskiego. Ignacemu Tymiński wydał się człowiekiem spoza układu”. Sądzi, że historia przyznała mu rację, a już na pewno oddał mu sprawiedliwość kolega, który zawiedziony Wałęsą nabazgrał w kiblu szpitalnym hasło, które do dziś przetrwało:
„Niech żyje nam Tymiński Stan”.
Dzisiaj kandydatów na Tymińskiego zbyt wielu. Dlatego Bubel, Piotrowicz, Pawłowski, czy Koźluk są bez szans.
*****
Oczywiście, rodzina Kęsków również angażowała się w zespół artystyczny. Ba, Ignac rej wodził!
Przyszedłem, zagrałem jako rezerwowy, a potem już brylowałem – opowiada bez fałszywej skromności.
W jasełkach był mędrcem, albo pasterzem, jak padło. Ciągnął główne role w „Lekarzu mimo woli” (Molier po góralsku), w „Kwartecie dworcowym” Newerlego i „W zalotach na kwaterze” (uleciał mu autor).
Ról uczy się na pamięć raz, dwa. Lubił grać. Miło było krzyknąć na końcu sztuki Moliera medycynie się upieklo!”; albo rozpocząć ,,Kwartet dworcowy” od słów: Nazywam się Rosłoń Józef, wieś Kwartno, powiat Strzelce, województwo opolskie…”
Wydawał na gościnnych wojażach własne pieniądze (” trza było na rozkurz….”). Zebrał za aktorstwo dyplomy i nagrody (komplet dziel Stachury). Na końcu działalności został nawet z konieczności reżyserem. Komunistyczni spece od kultury sugerowali mu, żeby Heroda uwspółcześnić i przywdziać mu czapkę strażaka.
– Herod zawsze ma być taki sam – odpowiedział Ignac.
Gdy teatr padł Kęska jeszcze raz wystartował solo w „Limanowskiej słazie”. Wygrał zlot monologiem ,,To był pikny koń”, według własnego pomysłu.
Od 9 lat nie gra. Dziurę ma w duszy. Chciałby wrócić na scenę. Role by sobie przypomniał w mig. Byle ktoś za reżyserkę się wziął i żeby innym się chciało grać.
Tylko czy ludziom się zachce, gdy każdy dziś liczy swoje centy i swoją rzepkę skrobie?
Ale, ale. W ostatnia niedzielę września zorganizowano spotkanie dawnych aktorów Podłopienia. Przyszło 30 osób. Była wódeczka i wspomnienia.
– Może by nastroić jaką śtućko?-zagaił któryś z weteranów.
Ustalili, że trzeba przywrócić teatr. Może przeszkodzić im fakt, że średnia wieku zespołu zwyżkuje.
Przyszedłem, zagrałem jako rezerwowy, a potem już brylowałem – opowiada bez fałszywej skromności.
W jasełkach był mędrcem, albo pasterzem, jak padło. Ciągnął główne role w „Lekarzu mimo woli” (Molier po góralsku), w „Kwartecie dworcowym” Newerlego i „W zalotach na kwaterze” (uleciał mu autor).
Ról uczy się na pamięć raz, dwa. Lubił grać. Miło było krzyknąć na końcu sztuki Moliera medycynie się upieklo!”; albo rozpocząć ,,Kwartet dworcowy” od słów: Nazywam się Rosłoń Józef, wieś Kwartno, powiat Strzelce, województwo opolskie…”
Wydawał na gościnnych wojażach własne pieniądze (” trza było na rozkurz….”). Zebrał za aktorstwo dyplomy i nagrody (komplet dziel Stachury). Na końcu działalności został nawet z konieczności reżyserem. Komunistyczni spece od kultury sugerowali mu, żeby Heroda uwspółcześnić i przywdziać mu czapkę strażaka.
– Herod zawsze ma być taki sam – odpowiedział Ignac.
Gdy teatr padł Kęska jeszcze raz wystartował solo w „Limanowskiej słazie”. Wygrał zlot monologiem ,,To był pikny koń”, według własnego pomysłu.
Od 9 lat nie gra. Dziurę ma w duszy. Chciałby wrócić na scenę. Role by sobie przypomniał w mig. Byle ktoś za reżyserkę się wziął i żeby innym się chciało grać.
Tylko czy ludziom się zachce, gdy każdy dziś liczy swoje centy i swoją rzepkę skrobie?
Ale, ale. W ostatnia niedzielę września zorganizowano spotkanie dawnych aktorów Podłopienia. Przyszło 30 osób. Była wódeczka i wspomnienia.
– Może by nastroić jaką śtućko?-zagaił któryś z weteranów.
Ustalili, że trzeba przywrócić teatr. Może przeszkodzić im fakt, że średnia wieku zespołu zwyżkuje.
Paweł MISIOR
Zdjęcia:
Andrzej KRAMARZ
Andrzej KRAMARZ