Z naszych ogrodów – rudbekia

Rudbekia to popularna ozdobna roślina rabatowa pochodząca z Ameryki Pn. gdzie występuje około 30 gatunków, należy do rodziny astrowatych. Rudbekie są kwiatami mało wymagającymi jak chodzi o glebę, rosną nawet w ubogiej gliniastej ziemi, lubią słońce i cieszą oko swym pięknym wyglądem od połowy lipca aż do jesieni. Mogą osiągać ponad 3m wysokości (rudbekia naga). W Polsce popularne są jedno i dwubarwne, mogą to być zarówno byliny jak i rośliny jedno lub dwuletnie. Czasami rudbekie bywają mylone z jeżówkami. W stanie dzikim w Polsce występuje rudbekia naga i owłosiona. One też pochodzą z upraw, ale zaczęły się rozsiewać, stosunkowo łatwo dziczeją, są miejsca w południowej Polsce, że rosną ich całe łany. Kto był w ostatnich latach w Bieszczadach to musiał je zauważyć przy drogach w dorzeczach rzek czy skarpach torowisk.

Zarówno pojęcie: rodzina astrowate jak i pochodzenie nazwy jest na tyle ciekawe, że kilka słów na ten temat. Rodzina astrowate – (dawniej złożone), jedna z liczniejszych rodzin wśród roślin naczyniowych. Do niej należy około 1000 rodzajów i ponad 30 tysięcy gatunków tak drzew, krzewów, roślin jedno i dwuletnich oraz bylin. Cechą charakterystyczną jest kwiatostan zwany koszyczkiem. Do astrowatych należą rośliny uprawne spożywcze: słonecznik, sałata, przyprawowe: cykoria, bylica, lecznicze: rumianek jak i ozdobne: aksamitka, aster, cynia i przedstawiana rudbekia.

Nazwa rudbekia związana jest ze.. Szwecją, może nie bezpośrednio z państwem, jako takim, ale po kolei. W 1477 roku w Uppsali (Szwecja) założona została szkoła wyższa, późniejszy Uniwersytet, najstarszy zresztą w całej Skandynawii. Na Uniwersytecie tym w siedemnastym wieku profesorem i rektorem był niejaki Olof Rudbeck  (syn też był profesorem). Była to postać wybitna, biolog, lekarz i trochę… mitoman. W jednym pozostawionym po sobie dziele twierdził, że Szwecja była kolebką cywilizacji europejskiej, a Grecy i Rzymianie pochodzili od pierwszych Szwedów, a stolicą Atlantydy była Uppsala. To na jego cześć Karol Linneusz (Szwed), też wyjątkowa postać, obok Darwina i Arystotelesa uważany za uczonego o największym wpływie na rozwój biologii nazwał tą roślinę rudbekią.  W USA rudbekia bywa nazywana Czarnooką Zuzanną, podobnie w Polsce czasami określa się thunbergię oskrzydloną, która ma zwyczajową nazwę – oczko Zuzanny.