Author: Irena Wilczek Sowa
Historia życia Anastazji i Jana Rysiów
Święty Walenty, znany obecnie głównie jako patron zakochanych, od wieków czczony był jako opiekun cierpiących na epilepsję i chorych psychicznie. Doceniano go również jako patrona dobrej miłości do drugiego człowieka oraz miłości małżeńskiej.
Anastazja i Jan udzielając sobie Sakramentu Małżeństwa 14.lutego 1906 r., raczej nie kierowali się przy wyborze daty ślubu patronem tegoż dnia, ale kto wie?
Historia ich życia spełnia wszelkie oczekiwania stawiane romantycznym filmom.
Zacznijmy jednak od początku
Bohater: Jan, Jan Ryś. Urodził się w 1882 roku na Zamieściu, osiedle Góry, jak najstarszy z czworga rodzeństwa. Jego ojciec był policjantem w Tymbarku (który miał wówczas prawa miejskie) i jednocześnie budowniczym szkoły w Tymbarku. Jan jako małe dziecko (3 lub 4 letnie) został przez mamę oddany do babci mieszkającej na Sołtystwie, i tam się wychowywał.
Bohaterka: Anastazja, Anastazja Ryś. Urodziła się w 1884 roku na Podłopieniu. Nie znała swojego ojca, gdyż zmarł przed jej urodzeniem. Jej mama wyszła powtórnie za mąż za Tomasza Kurka. Z tego związku urodziło się dziewięcioro dzieci. Anastazja jako najstarsza z rodzeństwa musiała zajmować się gospodarstwem, a przede wszystkim młodszym rodzeństwem. Mama Anastazji martwiła się, że jak córka dorośnie i będzie chciała wyjść za mąż, to z urzędu będzie się jej należało pół gospodarstwa, a tu w domu jest jeszcze do wykarmienia i utrzymania dziewięcioro dzieci z drugiego małżeństwa.
Wspólna historia
Anastazja i Jan poznali się. Zapragnęli się pobrać, ale Anastazja miała świadomość, że matka nie da jej pozwolenia na zamążpójście. Na szczęście Jan Ryś był majętny, jak na tamte czasy. Postanowił więc, że… wezmą ślub po kryjomu. Załatwił sprawę z księdzem i 14. lutego 1906 roku, w ostatni dzień zapustów (czyli św.Walentego wypadło o dzień wcześniej, bo w 2014 roku w tym dniu zaczyna się już Wielki Post), po południowej Mszy świętej wzięli ślub. Ze strony rodziny Anastazji w kościele nie było nikogo. Było już ciemno, jak po zakończonej ślubnej uroczystości w kościele, Jan przyprowadził swoją żonę do domu na Sołtystwie.
Wydarzenie to, wykradzenie panny młodej z rodzinnego domu, wzięcie ślubu po kryjomu, zbudziło na tyle zainteresowania, iż opisane zostało w ówczesnych mediach! W tymbarskiej gazecie pojawił się artykuł o tym, jak młody Ryś sprytnie wykradł Kurkowi córkę – Kurkę!
Początki małżeństwa.
Jak to wtedy było, żona nie miała w domu męża wiele do powiedzenia, tym bardziej, że Anastazja przyszła w przysłowiowej jednej sukience, bo nic z domu nie wzięła. Jan i Anastazja na pewno się lubili, ale ta sielanka trwała do maja, kiedy to Jan zachorował na tyfus. Była to bardzo groźna choroba dziesiątkująca ludzi masowo. Jana na pewno leczono, no i był on silnym 23-letnim mężczyzną, tak że przeżył. Później Jan opowiadał, że ból głowy w czasie tej choroby był tak silny, że wyszły mu wszystkie włosy. Zaś Anastazja wspominała, że jak tak wieczorem poschodziły się sąsiadki, żeby zaglądnąć i zapytać o zdrowie Jana, to raz podsłuchała, jak się pytały jego babci Anny (u której mieszkali): A jak ten Jasiu umrze, to co ty będziesz z tą Nastką robić? A babcia Jana odpowiedziała: Przyszła w nocy, pójdzie we dnie.
„Było to dawno, dawno temu, kiedy żyło się bez prądu, wodociągu, dróg asfaltowych, aut, telefonów, tabletu, Internetu. Szkoda, że te czasy i ludzie bezpowrotnie minęły. Wspomnienia dotyczą lat 45 – 71 XX wieku.
Dla mnie dziadek był zjawiskiem – przystojny, wysoki, z sumiastym wąsem. Na bieżąco orientował się w różnych sprawach. Miał spokojny ciepły głos. Zjawiał się (na Kaninie, gdzie mieszkała Zofia) niespodziewanie, przyjeżdżając bryką zaprzężoną w piękne konie. Zabierał wnuczki do Tymbarku, droga wynosiła około 25 km. Po drodze dziadek – gawędziarz – opowiadał nam różne historyjki. Na bieżąco komentował mijane obiekty, a to taka kapliczka, a to domek na kurzej stopce. Do Tymbarku dojeżdżaliśmy wieczorem, gdzie w mijanych chatkach migały płomyki palących się lamp, natomiast z kominów unosiły się leniwie smugi dymu, świadczące o tym, że gospodynie warzyły (to znaczy gotowały) kolacje.
Czas szybko płynął, potem już jako studentka odwiedzałam dziadka. Dziadek tryskał humorem i dowcipem. Pamiętam opowieść o górach.
A było to tak: Do króla przyszedł góral. Była uczta. Król chciał sprawdzić, czy górale mają ,,mądrość”, jak o tym słyszał. Zapytał więc górala, jakby podzielił pieczonego dużego koguta, który był na stole. Góral się zastanowił i mówi: „głowa dla głowy; skrzydełka, podroby, kawałki udek dla biesiadników przy stole, a kadłubisko to dla mnie góraliska. I tak góral zdał egzamin z mądrości”.
Z dziadkiem można było rozmawiać 0 bieżących sprawach. Pamiętam, jak o modzie ob-art wiedział doskonale, na czym ona polega.
W 1959 roku zmarła babcia Nastusia, a ja urodziłam syna. Chcąc podnieść dziadka na duchu, zaprosiliśmy go na chrzestnego dla prawnuka Andrzeja. Z prawnukiem odwiedzaliśmy dziadka często.
Andrzej pradziadka-chrzestnego zapamiętał dobrze, gdyż dziadek żył jeszcze 12 lat. Gdy prawnuk miał już kilka lat, od pradziadka zawsze dostawał honorowo 100 zł, które mu się cudownie rozmnażały, gdy kupował różne rzeczy sanki, bajki, itd.
Gdy nie było już babci, dziadek zajmował się najmłodszą wnuczką Marysią, przekazując jej swoją mądrość, ucząc potrzebnych umiejętności.
Pamiętam, jak podczas któryś odwiedzin dziadek powiedział: Popatrz, jaka rośnie piękna blondyneczka. Marysia wyrosła na mądrą, piękną kobietę. Możesz być z niej dumny, dziadku.
Dziadek potrafił podjąć mądrą decyzję, chociaż nie zawsze zgodnie z wolą najbliższych.
Po obiedzie poszliśmy się przejść do ogrodu. Dziadkowi nogi już odmawiały posłuszeństwa, ciężko mu się przechodziło przez próg. Prowadziłam dziadka pod rękę. Na spacerze zapytałam, czy mu nie za gorąco. Dziadek mi odpowiedział: Życie z człowieka ucieka, ucieka…, dlatego jest mi zimno.
Dziadek nawet po śmierci był postacią nieziemską. Wyglądał pięknie, jak alabastrowy posąg, pełen spokoju i powagi. Dziękuję Ci, Dziadku, żeś był, żył długo i mądrze, będąc dla nas przykładem.
Miałam trzy i pół roku jak umarła babcia Anastazja. Od urodzenia on mnie wychowywał. Lulał mnie w kożuchu w kołysce, nauczył mnie czytać, pisać, opowiadał mi wszystko o Górach, wszystkie bajki.
Moja mama, Eleonora, opowiadała, że po śmierci Helci i Marysi, tak jej było żal tych córek, że kładła się na trawie i wciąż patrzyła w górę, bo wiedziała, że poszły do nieba. A babcia Anastazja płakała i płakała, i płakała za tymi dziećmi. I raz jej się tak ośniło, że te dziewczynki mówią jej tak, że wszystkie dzieci – aniołki w niebie się bawią i bawią, a my nosimy tą wodę z twoich łez i nosimy. Od tego czasu babcia przestała płakać.
Zosia:
Za domem na Folwarku był sad. Dom z ganeczkiem ozdabiały kwiaty. Jeżeli wspominam kwiaty, to równocześnie mówię o babci. Babcia Nastusia, w przeciwieństwie do dziadka, była drobniutka, niska, cichutka.
Jednak naprawdę był to mocarz fizyczny, uczuciowy, moralny. Babcia miała spracowane ciepłe ręce, które w każdej chwili skłonne były pogłaskać, przytulić.
Babcię kojarzę z kwiatkami, które rosły na Folwarku. Były one różnokolorowe, od białych poprzez różne odcienie różu, czerwieni aż do fioletu. Delikatne z pojedynczymi płatkami, z listkami jak koperek. Wyrastały po kilka kwiatów na długich łodyżkach. Chwiały się, kołysały przy podmuchach wiatru, ale się nie łamały, miały dużo nasionek.
Na Górach do tej pory rośnie bez, co babcia sadziła.
Mieli siedmioro dzieci (z czego troje im zmarło) i dziesięcioro wnucząt.
Urząd Gminy w sprawie wyciętego dęba
W związku z pojawiającymi się w przestrzeni medialnej m.in. na portalu tymbark.in, informacjami dot. wycinki drzewa na terenie dawnego parku podworskiego, pozwalamy sobie przedstawić stanowisko Urzędu Gminy w Tymbarku w przedmiotowej sprawie.
We wrześniu 2023 r. na terenie działki o nr ew. 977/21 w miejscowości Tymbark, stanowiącej własność gminy, miało miejsce niekorzystne zjawisko atmosferyczne, w postaci wyładowania, atmosferycznego. W jego wyniku nastąpiło rozłupanie całkowite drzewa gatunku dąb szypułkowy (Quercus robur L.) o obwodzie pnia 335 cm, od korony aż do podstawy pnia.
W konsekwencji w/w zdarzenia, nastąpił nieodwracalny proces zamierania drzewa, które zaczęło stanowić realne zagrożenie dla osób poruszających się po terenie. W związku z powyższym, Urząd Gminy zobowiązany był do podjęcia działań zaradczych.
W uwagi na fakt, że teren na którym znajdowało się drzewo podlega ochrony konserwatorskiej, Urząd Gminy wystąpił do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, Delegatury w Nowym Sączu z wnioskiem zezwolenia na jego usunięcie.
Po przeprowadzonej wizji lokalnej WUOZ w dniu 25 października 2023 r. wydał zezwolenie o nr 72/2023, na usunięcie drzewa z terminem wykonania do 31 grudnia 2025 r. Usunięcie drzewa wykonano poza okresem lęgowym ptaków.
Zaproszenie do udziału w szkoleniu z pierwszej pomocy – „Zajęcia z fantomem”
Serdecznie zapraszamy dzieci i młodzież z terenu Gminy Tymbark na zajęcia z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Zajęcia teoretyczne i ćwiczenia praktyczne poprowadzą ratownicy z OSP Tymbark
Nabyta wiedza i doskonalenie umiejętności pod okiem strażaków może w przyszłości uratować komuś życie!
Gmina Tymbark, wybory samorządowe – minął termin rejestracji komitetów wyborczych
12 lutego 2024 r. o godzinie 16:15 upłynął termin zawiadomienia Państwowej Komisje Wyborczej o utworzeniu komitetu wyborczego oraz o zamiarze samodzielnego zgłaszania kandydatów. Nie ma jeszcze informacji, jakie komitety zarejestrowały się w naszym okręgu, ale w mediach społecznościowych pojawiły się już pierwsze przedwyborcze wpisy.
https://www.facebook.com/search/top?q=kww%20solidarna%20gmina%20-%20tymbark
Interwencja Czytelniczki – wycinka starego dębu
„Napiszecie o wycince dębu w kompleksie parkowym. Dąb, który przy średnicy ponad 1 m powinien być pomnikiem przyrody” – napisała Czytelniczka przesyłając zdjęcia z wycinki dęby z terenu dawnego parku dworskiego w Tymbarku.
O zakupie działki, stanowiącej stary park dworski, przez Gminę Tymbark pisałam na portalu w styczniu 2023 r.
Kino Seniora w Limanowskim Domu Kultury zaprasza! „Sami Swoi. Początek”
Kino Klaps w Limanowej zaprasza wszystkie osoby powyżej 60. roku życia do udziału w Kinie Seniora. Raz w miesiącu, na seniorów czekać będzie pokaz filmu w niższej cenie i o dogodnej porze. 15 lutego o godz. 12:00 obejrzymy historię młodości najsłynniejszych polskich sąsiadów – „Sami Swoi. Początek”.
Pawlak i Kargul – bohaterowie kultowej trylogii ,,Sami swoi”, przed trafieniem na Ziemie Odzyskane byli sąsiadami we wsi na Podolu. I już wtedy było to wybuchowe sąsiedztwo… „Sami swoi. Początek” to barwna opowieść, w której drobne złośliwości przeplatają się z życiowymi kamieniami milowymi. Charakterne postaci w połączeniu z wielką historią w tle zabiorą widza w sentymentalną, ale też porywającą i pełną humoru podróż.
Historia rodzin Pawlaków i Karguli jest inspirowana prawdziwymi wydarzeniami. Wśród osób opuszczających swe domy na Kresach, leżących dziś w granicach Ukrainy, był Jan Mularczyk, stryj znakomitego scenarzysty i pisarza Andrzeja Mularczyka, autora scenariusza do kultowej trylogii i prequelu. To właśnie on stał się, wiele lat później, pierwowzorem postaci Kazimierza Pawlaka, doskonale znanej z trylogii „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Jan Mularczyk, osiedlił się w Tymowej, w okolicy Lubina, na terenie Dolnego Śląska. – Miał za sobą bogatą historię życia, a przy tym był wspaniałym narratorem. Słuchałem opowieści jego życia przez kilka tygodni i spisywałem je w zeszytach, które zachowałem do dziś. W tych opowieściach był i dramat, i melancholia, i humor – mówi Andrzej Mularczyk.
Kino Seniora to projekt kina Klaps skierowany do najstarszej grupy widzów. Celem wydarzenia jest nie tylko prezentacja ciekawych, wartościowych i premierowych filmów, ale także umożliwienie seniorom aktywnego uczestnictwa i spędzenia wolnego czasu w miły sposób. Zapraszamy wszystkich, którzy kochają kino i chcieliby podzielić się swoimi wrażeniami na temat obejrzanych filmów z innymi osobami.
Jesteśmy również otwarci na wszelkie sugestie i propozycje repertuarowe uczestników wydarzenia.
materiały promocyjne LDK
Środa Popielcowa – porządek nabożeństw w Tymbarku
W środę, zwaną środą popielcową, rozpoczyna się Wielki Post 2024. Msze Święte w kościele parafialnym będą o godz. 6.00, 8.30, 10.00 i 18.00, a w kaplicy w Piekiełku o godz. 17.00.
Na tacę zbierane będą ofiary tradycyjnie już na Caritas. W tym roku przeznaczone one będą także na pomoc humanitarną w tych rejonach Ukrainy, które najbardziej ucierpiały z powodu wojny, oraz na wsparcie uchodźców w Polsce, znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.
zdjęcia ze środy popielcowej 2023
Święto organizacji pozarządowych w Tymbarku
W czwartek 8 lutego 2024 r. odbyło się II Spotkanie z Organizacjami i Stowarzyszeniami działającymi na terenie Gminy Tymbark. W Biblioteki Publicznej w Tymbarku zgromadzili się przedstawiciele ponad 20-stu stowarzyszeń, które aktywnie działają na rzecz społeczności lokalnej, w różnych obszarach aktywności.
W swoim przemówieniu Wójt Gminy dr Paweł Ptaszek podkreślił, że nie jest to tylko współpraca, ale przede wszystkim, partnerstwo. Dzięki bowiem partnerstwu można osiągnąć o wiele więcej, kiedy słuchamy i jesteśmy słuchani. To z kolei przekłada się na doskonałe efekty wspólnych działań, których rezultaty możemy obserwować właśnie na terenie Gminny Tymbark. Podczas wystąpienia Wójt zaprezentował podsumowanie aktywności stowarzyszeń działających na terenie gminy w 2023 r.
W drugiej części Wójt wraz z Panią Przewodniczącą Stanisławą Urbańska, wręczył przedstawicielom organizacji Podziękowania, za ich trud, wsparcie gminy w jej działaniach oraz promocję naszej wspólnej Małej Ojczyzny:
W zakresie bezpieczeństwa:
Ochotnicza Straż Pożarna w Tymbarku; Ochotnicza Straż Pożarna w Podłopieniu; Ochotnicza Straż Pożarna w Zawadce; Ochotnicza Straż Pożarna w Piekiełku; Związek Strzelecki „Strzelec ” OSW w Tymbarku im. kpt. Tadeusza Paolone;
W zakresie kultury i tradycji
Koło Gospodyń Wiejskich w Tymbarku; Koło Gospodyń Wiejskich w Podłopieniu; Koło Gospodyń Wiejskich w Zawadce; Koło Gospodyń Wiejskich w Zamieściu; Koło Gospodyń Wiejskich Piekiełko; Strażacka Orkiestra Dęta „Tymbarski Ton”; Stowarzyszenie Rodzin Katolickich w Tymbarku; Koło Łowieckie „Hubert” Zespół Dzieci Gór Beskidów;
W zakresie sportu:
Klub Sportowy „HARNAŚ” w Tymbarku; Ludowy Klub Sportowy Taekwondo; Uczniowski Klub Sportowy Olimpijczyk w Tymbarku; Tymbark Tennis Club; Tymbarski Klub Hokejowy HARNASIE TYMBARK; Sekcja Strzelecka LOK Tymbark;
W zakresie integracji:
Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością „Przystań” im. Jana Pawła II; Stowarzyszenie Remedium Stowarzyszenie Rodzin Katolickich;
W zakresie edukacji:
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Piekiełko i okolic Społeczna Publiczna; Szkoła Muzyczna I stopnia w Tymbarku
Po uroczystej gali wręczenia podziękowań, odbyła się pierwsza część koncertu, znakomitego duet muzycznego w składzie: Konrad Ligas (akordeon) i Marek Piątek (gitara). Artyści wykonali trzy niezwykle piękne utwory, wprowadzać wszystkich uczestników spotkania w doskonały nastrój.
W dalszej części spotkania Wójt Gminy zarysował obszary współpracy z organizacjami pozarządowymi w 2024 r. Z kolei Pani Przewodnicząca Rady Gminy, dziękując raz jeszcze za współpracę, wyraziła nadzieję, że organizacje nadal będą swą aktywnością spajać we wspólnym działaniu całą naszą lokalną społeczność. Głos w imieniu NGO zabrał także Stanisław Przybylski, podkreślając jak ważna dla organizacji pozarządowych jest misja społeczna, która realizują na rzecz społeczeństwa i cieszy się, że władze gminy dostrzegają i doceniają to ogromne zaangażowanie, tak dużej grupy mieszkańców naszej gminy.
Oficjalną część czwartkowego spotkania Wójta z NGO zakończyła druga część niezwykłego koncertu Konrada Ligasa (akordeon) i Marka Piątka (gitara). Niewątpliwie była to niezwykła uczta duchowa, która wyjątkowo przypadła do gustu wszystkim uczestnikom spotkania. O tym, iż tak było w istocie świadczą gromkie brawa oraz prośba o bis, której naturalnie muzycy wyszli naprzeciw.
Fot: Tadeusz Rybka/UGT
informacja: Urząd Gminy Tymbark