Author: Irena Wilczek Sowa

zdjęcia: IWS

Szkoła tymbarska na przestrzeni swoich dziejów przeżywała  różne koleje losu. Brak wiadomości o jej istnieniu w XV wieku. Wiadomo natomiast, że przed 1596 została założona szkoła parafialna. Zatrudnienie przy szkole bakałarza znaczyło, że nie była to szkoła tylko z tytułu, ale istotnie w jej uczono, ale już w 1618 budynku  nie było, pozostał jedynie plac. 

Kierownik szkoły, niejaki Błażej, mieszkał na plebani, dzieci zaś uczyły się w izbie mieszkań. Dopiero w 1655 dzieci uczyły się w nowym budynku, pry którym był ogród i mały kawałek ziemi. Trudno cokolwiek mówić o działalności szkoły parafialnej w XVIII wieku, gdyż wizytacje nie przynoszą żadnych wiadomości.

W XIX wieku pomocnikami księży byli organiści, którzy spełniali także funkcje nauczycieli w miejscowej szkole. Na uwagę zasługują takie nazwiska jak: Sebastian Miernicki, Jan Woźniczko, Wincenty Andruszkiewicz.

Wiadomo, że do czasów autonomii Galicji, szkolnictwo miało dawną formę organizacyjną i opierało się o parafie i klasztory. W szkołach parafialnych uczono sztuki czytania, a co chętniejszym – pisania.

Nauki katechizmu udzielał ksiądz. Tymbark był jednak miastem i z tego tytułu posiadał szkołę parafialną wyższego stopi organizacyjnego na poziomie trywailnym, czyli jakbyśmy dziś powiedzieli trzyklasowym (zwykłe szkoły były jednoklasowe). Ksiądz dziekan tymbarski był inspektorem szkolnym na cały swój dekanat, zgodnie z reformą józefińską z 1782 r., w której to m.in. wymienione były prawa i obowiązki proboszcza:

• administrowanie dobrami kościelnymi,
• kierowanie szkolnictwem elementarnym przy całkowitym podporządkowaniu nauczycieli jego autorytetowi,
• administrowanie dobrami charytatywnymi.

Zasługą dziekana tymbarskiego było czynienie starań do uzyskania pozwolenia na szkołę trywialną, które to zostały uwieńczone zostały powodzeniem w 1899 r.

Po uzyskaniu przez Galicję autonomii, Wydział Krajowy we Lwowie zakłada świeckie szkolnictwo ludowe i w ten sposób w Tymbarku powstaje szkoła ludowa.

W latach 90-tcy XVIII w. rozpoczynają swoją działalność Towarzystwo Szkoły Ludowej i Towarzystwo Czytelni Ludowej.

Trzeba podkreślić, że powstające szkoły ludowe z polskim językiem nauczania wywarły wielki wpływ na rozbudzenie poczucia świadomości narodowej u młodzieży wiejskiej, ale także i starszego pokolenia. Na wiedzą rolniczą miały dodatni wpływ nie tylko akt nauki czytania pism i kalendarzy rolniczych, ale też konkretna nauka rolnictwa na tzw. nauce uzupełniającej dla starszej młodzieży. Nauka ta obowiązywała młodzież do lat osiemnastu i prowadzona ona byłą zimą. Nauczyciele do tej nauki wyposażeni byli w specjalną czytankę, w której były zwięzłe wiadomości z sadownictwa, z hodowli bydła, z pszczelarstwa, z drobiarstwa i innych dziedzin wiejskiego gospodarstwa. Nauka prowadzona była i też w tym celu, aby przekonać młodzież aby nie opuszczała swoich terenów i nie emigrowała do Ameryki. Poprzez lepsze wykorzystane każdego zagonu i tu w kraju można nie cierpieć głodu.

Po pierwszej wojnie światowej czynna była w Tymbarku czteroklasowa szkołą, w której uczyło pięcioro nauczycieli. Mieściła się ona w piętrowym murowanym domu, którego budowę zapoczątkowano w 1884 r. a ukończono w styczniu 1897 r.

Od września 1919 r. działały w Tymbarku dwie szkoły czteroklasowe – męska i żeńska, w każdej z nich uczyło pięciu nauczycieli. W 1909 r. w Jasnej Podłopieniu utworzono tzw.eksponówkę czyli filię szkoły tymbarskiej, a w 1920 roku filia taka powstała w Zawdce. Jej kierownikiem został Józef Czeczótka.

Kierownikiem szkoły męskiej w Tymbarku od 1919 roku był Jan Filipiak, a szkoły żeńśkiej – Jan Puchała. Jednak podział szkół na męską i żeńską stał się przyczyną wielu nieporozumień i niesnasek z obu stronn, które znacznie w tym czasie obniżyły tak prestiż szkoły, jak i nauczycielstwa.

W trakcie kontroli przeprowadzonej przez powiatowe jednostki administracyjno – samorządowe stwierdzono wiele uchybień, tak w organizacji pracy, jak i w dydaktyce. a szczęście stan ten nie trwał długo, gdyż w styczniu 1925 roku powstała jedna, koedukacyjna siedmioklasowa szkołą powszechna. Kierownikiem jej został Kazimierz Kieroński. Wówczas grono nauczycielskie składało się z sześciu osób, a liczba dzieci podlegająca obowiązkowi szkolnemu wynosiła 312, zaś zapisanych było 302.

Po wybudowaniu w 1927/28 czterech sal lekcyjnych, powstała , można powiedzieć, pełna szkoła siedmioklasowa.

Nieco wcześniej od tego momentu, bo w 1925 r. filie w Jasnej Podłopienu i Zawadce usamodzielniły się , toteż część nauczycieli pracujących w Tymbarku podjęła tam pracę na stałe Do odłączenie się tychże fili zdecydowały dwa czynniki:

• zależność budżetowa tych szkół od własnych gmin,
• ambicje mieszkańców tych miejscowości,
• Na ten okres przypada rozwój działalności kulturalnej szkoły powszechnej w Tymbarku,).
• Od września 1932 kierownictwo szkoły objął Leon Andrasz (jego poprzednik został przeniesiony do Łobzowa) i to on zaopatrzył szkołę w prawie wszystkie pomoce naukowe. Kierownikiem tej szkoły został do wybuchu wojny w 1939 roku.

cdn

Bogusław Sowa (1955-2019)

Szkoła w Tymbarku (rok ok. 1922-25) Fotografia Kolekcji Prywatnej Tymbark

Tytuł jest numerem rejestracyjnym nowego lekkiego samochodu ratowniczo gaśniczego marki Man, który 29 sierpnia przyjechał do tymbarskiej straży w celu dokonania odbioru technicznego. Po dopełnieniu wszystkich formalności nowy pojazd trafi do podziału bojowego jednostki.

W powojennej historii OSP Tymbark jest to jedenasty samochód pożarniczy. Pierwszym był towarowy Ford, nieco później pochodzące z wojskowego demobilu dwa samochody terenowe marki Dodge, kolejne to średnie samochody ratowniczo gaśnicze Star 28 i Star 266, następny to samochód operacyjny Lublin oraz kolejne średniaki, czyli angielski Dennis, Man i Iveco. Listę dotychczas posiadanych pojazdów zamyka operacyjny, terenowy Land Rover.

Uroczystość poświęcenia i oficjalnego przekazania nowego auta planowana jest w roku 2023 w czasie jednego z wydarzeń w ramach „Tymbarskich Jubileuszy”, ale już teraz chcemy serdecznie podziękować wszystkim podmiotom i osobom za pomoc w sfinalizowaniu zakupu.

Wyrazy wdzięczności i podziękowania kierujemy do Rady Gminy Tymbark i Pana Wójta dr Pawła Ptaszka, Wojewody Małopolskiego, Zarządu Województwa Małopolskiego, Rady Sołeckiej Wsi Tymbark i Pana Sołtysa Andrzeja Ligasa oraz Pracowników Urzędu Gminy Tymbark koordynujących zadanie. Osobne podziękowania i wyrazy szacunku kierujemy do Mieszkańców Gminy Tymbark i Sympatyków za środki finansowe przekazane w czasie zbiórki publicznej przeprowadzonej przez OSP Tymbark w dniu 8 maja 2022 roku. Zebrana wówczas kwota 14242 złotych jest Państwa wkładem w zakup tego pojazdu.

Jeszcze raz serdecznie dziękujemy.

Zarząd i Członkowie OSP Tymbark

W poniedziałek 29 sierpnia nastąpił odbiór techniczny lekkiego pojazdu ratowniczo-gaśniczego przez jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej w Tymbarku, zakupionego przez Urząd Gminy.

Zakup był możliwy dzięki środkom pozyskanym z rządowego konkursu „Rosnąca odporność”, dzięki środkom pozyskanym z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, dzięki środkom Samorządu Gminy Tymbark oraz dzięki środkom własnym jednostki OSP Tymbark.

Informacja/zdjęcia: UG Tymbark

W przeddzień 1.września uczniowie, rodzice, nauczyciele spotkali się w auli Społecznej Publicznej Szkoły Muzycznej w Tymbarku, aby rozpocząć 33. rok szkolny. Edukację muzyczną będzie zdobywać 150-cioro dzieci i młodzieży. Placówką, od samego początku jej działalności, kieruje Pani Halina Waszkiewicz-Rosiek – honorowy profesor oświaty. Organem prowadzącym szkołę jest Samodzielne Koło Terenowe Nr 99 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Tymbarku, prezesem zarządu jest Irena Wilczek-Sowa, wiceprezesem Jacek Pyrć.

IWS

Już po raz siódmy w Gminie Tymbark przyznano i wręczono stypendia motywacyjne w ramach Gminnego programu wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży z terenu Gminy Tymbark. Program ten jest realizowany od 2016 roku, został on opracowany z inicjatywy Wójta Gminy Pana Pawła Ptaszka i uchwalony przez Radę Gminy Tymbark.

Przed aktem wręczenia stypendiów, w okolicznościowych wystąpieniach, zwrócili się do obecnych w bibliotece publicznej w Tymbarku nagrodzonych dzieci i młodzieży, ich rodziców oraz dyrektorów szkół z terenu Gminy Tymbark:  Wójt Gminy dr Paweł Ptaszek, przewodnicząca Rady Gminy Tymbark Pani Stanisława Urbańska oraz rady powiatu limanowskiego Czesław Kawalec.

Stypendia wręczali Wójt Gminy Tymbark dr Paweł Ptaszek, Przewodnicząca Rady Gminy Tymbark Pani Stanisława Urbańska oraz rady powiatu limanowskiego Czesław Kawalec.

Całą uroczystość spięły dwa występy (na rozpoczęcie i zakończenie wręczania stypendiów)  zespołów kameralnych uczniów Społecznej Publicznej Szkoły Muzycznej w Tymbarku.

Uroczystość prowadziła kierownik ZEAS Pani Agnieszka Kądziołka.

Lista uczniów (źródło: UG Tymbark) 

1. Szkoła Podstawowa w Zawadce

1) Edyta Kordeczka – za wyniki w nauce oraz za wyniki egzaminu ósmoklasisty

2. Szkoła Podstawowa w Podłopieniu

2) Dawid Sakowski – za osiągnięcia naukowe (laureat konkursu tematycznego)

3) Iliana Kuc – za osiągnięcia naukowe (laureat konkursu tematycznego)

4) Natalia Gawron – za wyniki w nauce, za wyniki egzaminu ósmoklasisty oraz za osiągnięcia artystyczne

3. Szkoła Podstawowa w Tymbarku

5) Amadeusz Trojanowski – za osiągnięcia naukowe (laureat konkursu tematycznego)

6) Marcelina Urbańska – za wyniki w nauce

7) Anna Surdziel – za wyniki w nauce i za osiągnięcia naukowe (laureat wojewódzkiego konkursu tematycznego) oraz za wyniki egzaminu ósmoklasisty

8) Oliwier Kordeczka – za wyniki egzaminu ósmoklasisty

9) Wiktor Sędzik – za wyniki w nauce

10) Joanna Trzupek – za wyniki w nauce

11) Milena Antkiewicz – za wyniki w nauce

12) Patryk Matląg – za wyniki w nauce

13) Alicja Duda – za wyniki w nauce

14) Emilia Kurek – za wyniki w nauce

15) Martyna Smaga – za osiągnięcia naukowe (laureat wojewódzkiego konkursu tematycznego)

16) Karolina Trzópek – za wyniki w nauce i za osiągnięcia naukowe (laureat wojewódzkiego konkursu tematycznego)

17) Małgorzata Wolfinger – za wyniki w nauce

18) Emilia Śmiech – za wyniki w nauce

19) Bartłomiej Kurdziel- za wyniki w nauce i za wyniki egzaminu ósmoklasisty

20) Julia Kulig – za wyniki w nauce

4.Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Piekiełku

21) Wiktor Smoter – za wyniki w nauce

22) Mikołaj Peterszajn – za wyniki w nauce

23) Blanka Stach – za wyniki w nauce

24) Katarzyna Rząsa – za wyniki w nauce

25) Natalia Wojtas – za wyniki w nauce

26) Hubert Smoter – za wyniki w nauce

27) Amelia Wilczek – za wyniki w nauce

5.Społeczna Publiczna Szkoła Muzyczna I st. W Tymbarku

1) Oliwia Kulig – za osiągnięcia artystyczne

2) Julia Ślusarczyk – za osiągnięcia artystyczne

3)Natalia Gawron- za osiągnięcia artystyczne

4) Barbara Krzyżak – za osiągnięcia artystyczne

5) Maria Ślezak – za osiągnięcia artystyczne

6) Maria Kurek – za osiągnięcia artystyczne

Szkoła Podstawowa w Zawadce, dyrektor Pani Halina Dudzik

Szkoła Podstawowa w Podłopieniu, dyrektor Szkoły Beata Sułkowska

Szkoła Podstawowa w Tymbarku, dyrektor Tomasz Zieliński

Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Piekiełku, dyrektor Agnieszka Stokłosa – Surdziel

Społeczna Publiczna Szkoła Muzyczna w Tymbarku, Prezes Stowarzyszenia Irena Wilczek-Sowa

zdjęcie: Andrzej Drożdż

zdjęcie: IWS

Poniżej przedruk artykułu Łukasza Kobeszko  z portalu ALETEIA, którego tematem są objawienia w Litmanowej (Słowacja).

Była niedziela, rok 1990. Trójka słowackich dzieci bawiła się na górskiej polanie. Nie miały ochoty iść na niedzielną liturgię… Nagle pojawiła się ogromna światłość i postać Matki Bożej.

Kościół nie zajął jeszcze stanowiska w sprawie autentyczności wydarzeń rozgrywających się w latach 1990-95 w słowackiej wsi Litmanova, nieopodal polskiej granicy. Miejscowym dzieciom miała się tam objawić Matka Boża, wzywająca do modlitwy i miłości bliźniego. Pomimo tego Litmanova stała się sanktuarium, do którego pielgrzymują katolicy ze Słowacji, Polski, Czech oraz Ukrainy.

Litmanova to niewielka wioska leżąca na słowackim Spiszu i ziemi sądeckiej, w pobliżu miasta Stará Ľubovňa. Można ją odwiedzić nie tylko podczas pobytu w słowackich Tatrach, np. w okolicach popularnego parku wodnego w Popradzie, Tatrzańskiej Łomnicy lub innych kurortach regionu, ale dotrzemy tam również pieszym szlakiem turystycznym z Polski, rozpoczynającym się w okolicach Szczawnicy. Z pobliskiej wsi Jaworki biegnie żółty szlak turystyczny prowadzący do sanktuarium, który można przebyć w niecałe 3 godziny.

Inna pątnicza droga do Litmanovej zmierza ze słowackiej miejscowości Mníšek nad Popradom, znajdującej się tuż za polską Piwniczną. Na zboczach góry Eliášovka znajdziemy dużą, górską polanę Zvir, gdzie znajduje się sanktuarium w stylu góralskim. Jego gospodarzem jest Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowackiego i ma on charakter wschodni, gdyż okolice Litmanovej zamieszkują głównie słowaccy grekokatolicy. Pielgrzymują do niego jednak również katolicy obrządku rzymskiego.

Wezwanie do modlitwy

Dzieci relacjonujące słowa – które kierować miała do nich postać wyglądająca jak Matka Boża – podkreślały, że przede wszystkim mobilizowały one do modlitwy, zwłaszcza różańcowej, do miłości Chrystusa i bliźniego oraz postawy wewnętrznej czystości myśli i życia.

W większości przypadków opisy wizji słowackich dzieci nie wskazywały na elementy sprzeczne z nauczaniem Kościoła i dogmatami wiary, nie wprowadzały również żadnych nowych zagadnień teologicznych. Postać miała również wzywać do modlitwy za nieprzyjaciół, a nawet wrogów wiary i zapewniać, że wszystkich ludzi obejmuje miłością i pragnie ich nawrócenia. Wskazywała jednocześnie, że sens ma tylko życie zakorzenione w ufności do Boga.

Ostatnie objawienie w Litmanovej miało mieć miejsce dokładnie 5 lat po pierwszym wydarzeniu, 6 sierpnia 1995 roku. Iveta przekazała wówczas, że usłyszała od Maryi następujące słowa: „Potrzebujesz nawrócenia na ten czas! Proszę, proszę! Trzeba być prostszym i bardziej czujnym… Czas już nadszedł. Więc bądźcie jak dzieci. Całkowicie za darmo dla Boga”.

W rozmowie ze słowackim dziennikiem „Sme” w 2009 roku Iveta, dzisiaj nosząca nazwisko Korčáková-Hudáková stwierdziła: „Matka Boża nie przyszła nam powiedzieć niczego, czego nie słyszeliśmy, niczego, czego byśmy zasadniczo nie słyszały, ale to prowadzi nas do rzeczy fundamentalnych, o których nie musi się nawet mówić, ani ich na nowo wymyślać. Wskazuje na niewyczerpany wymiar starych, zakurzonych prawd”.

Wątpliwości teologiczne

W relacjach dzieci dotyczących słów Matki Bożej pojawiają się jednak, co trzeba przyznać, także elementy budzące wątpliwości teologiczne. Niekiedy dzieci twierdziły, że postać, którą widziały sugerowała, wskazując na przybywających do Litmanovej ludzi chorych i niepełnosprawnych, że ich cierpienia są „karą za grzechy ich przodków lub bliskich”. Na przykład w przypadku osoby niewidomej miała to być sugestia, że jej stan jest karą za grzechy jej ojca, który stosował wobec żony przemoc.

Te rzekome słowa (bo znamy je tylko z przekazów słowackich wizjonerek) byłyby w jakimś sensie sprzeczne z nauczaniem Ewangelii, gdy uczniowie zapytali Chrystusa czy powodem tego, że człowiek jest niewidomy są grzechy jego lub jego rodziców, Jezus odpowiedział: „Ani on nie zgrzeszył, ani rodzice jego, ale [stało się tak], aby się na nim objawiły sprawy Boże” (J 9,3).

Podobne wątpliwości budzą przekazywane orędzia, w których Maryja miałaby zapowiadać zesłanie tragicznych kar, nieszczęść i katastrof na Słowację.

Złożone losy dzieci z Litmanovej

Wiadomości o Litmanovej szybko rozniosły się po niemal całej ówczesnej Czechosłowacji, która przeżywała pewne odrodzenie religijne po czasach komunistycznych, znacznie bardziej represyjnych wobec Kościoła niż chociażby w Polsce. Słowacka i czeska telewizja, jak również liczne osoby prywatne za pomocą kamer wideo, filmowały Słowaczki z Litmanovej podczas wizji w latach 1990-95.

Skomplikowanie potoczyły się losy dwóch wizjonerek. Dzisiaj obydwie są mężatkami, Katarína ma dwoje dzieci i mieszka w USA. Iveta zaś wstąpiła do jednego ze świeckich instytutów życia konsekrowanego, ale po 8 latach z niego odeszła i po kilku latach wyszła za mąż. Udzielone przez nią wywiady prasowe sugerują, że w instytucie zaczęła cierpieć na depresję zakończoną próbą samobójczą, przez co w konsekwencji stwierdziła, iż nie ma powołania do życia konsekrowanego.

Obecnie mieszka z mężem w Anglii i pracuje jako sprzedawczyni w sklepie z kosmetykami w centrum handlowym. Obydwie kobiety mają dzisiaj ze sobą sporadyczny kontakt.

„Nie pochodzę z rodziny fanatyków religijnych, więc w domu było to dość skomplikowane. Nie uwierzyli mi (… ). Jako jedenastoletnia dziewczynka bojąca się dorosłych miałam aż nadto niepewności. Doświadczyłam kpin ze strony nauczycieli w szkole, nieufnych poglądów mieszkańców wsi, drażniących pytań ciekawskiego środowiska, zmienności ludzkiej opinii – wszystko to próbowało wzbudzić we mnie pewne wątpliwości. (…) Nie chciałam prowadzić życia zakonnego i nie miałam pojęcia, jak będzie wyglądać tam moje życie” – zwierzała się słowackiej prasie Iveta.

Jak widać, ocena fenomenów, które miały miejsce w Litmanovej jest bardzo złożona, a losy dwóch wizjonerek dość skomplikowane na tle innych, uznanych przez Kościół objawień maryjnych.

Litmanova: stanowisko Kościoła

Poprzedni greckokatolicki ordynariusz Preszowa, śp. bp Ján Hirka powołał specjalną komisję teologiczną, złożoną zarówno z duchownych rzymsko-, jak i greckokatolickich. Po latach pracy nie zdecydowała się ona na wydanie w tej sprawie orzeczenia, a także wyraża wątpliwości w kwestii publikowania orędzi, które przekazywały Iveta i Katarína do 1995 roku.

Bez wcześniejszego orzeczenia w sprawie ze strony lokalnego Kościoła fenomenem z Litmanovej nie może zająć się Watykan. Same kobiety są jednak zdania, że Kościół kiedyś uzna wydarzenia, w których miały udział, za autentyczne.

Pomimo tych obiektywnych zastrzeżeń, zarówno greckokatolicki biskup Preszowa Jan Babjak SJ, jak i słowaccy biskupi rzymskokatoliccy pozwolili na objęcie górskiego sanktuarium, zbudowanego już po zakończeniu zjawisk w 1995 roku, duchową opieką i uczynienia go miejscem pielgrzymek, w którym sprawowana jest liturgia i nabożeństwa, jak również sakrament spowiedzi, rekolekcje i spotkania młodzieżowe.

Przybywają na nie liczni wierni z regionu: Słowacy, Czesi, Węgrzy, Ukraińcy, a także Polacy, głównie z Małopolski i Podhala. Dzisiaj w sanktuarium można uzyskać przepisane prawem kanonicznym odpusty. Niezależnie od oceny samych zjawisk, które miały miejsce w latach 1990-95 roku, dzisiaj Litmanova przynosi liczne dobre owoce: nawrócenia, zmianę i pogłębienie życia duchowego i sakramentalnego wielu ludzi.

Wnętrze kaplicy na górze Zvir

ławeczka, na której w czasie objawień miała siedzieć Matka Boża

Sanktuarium Maryjne na górze Zvir w Litmanowej (Słowacja)

zdjęcia: IWS