“Żyli wśród nas…- niech to wspomnienie będzie zapłatą dla moich rozmówców i ocalili od zapomnienia tych co zginęli” – cykl artykułów Zenona Duchnika (2)
Link do pierwszej części artykułu: https://tymbark.in/zyli-wsrod-nas
Ciekawy epizod był na starej ławie obok szkoły.
Dwóch Niemców siedziało na ławie, nogi opuszczone nad wodę, trzeci kapał się w rzece. W pewnym momencie weszło dwóch mężczyzn uśmiechając się do Niemców. Kiwnęli im grzecznie głowami, nagle odwrócili się z bronią gotową do strzału, kazali
Niemcom skakać do wody zabierając ich broń – co Ci posłusznie uczynili. Dwóch w mokrych mundurach, a trzeci Niemiec nago, uciekli z wody w zarośla. Niemcy chcieli spalić domy pod Winnicą (przysiółek w Łososinie). Ledwo Piestrzyński uprosił i przekupił Niemców, aby tego nie robili. Niemcy jednak krótko po tym przyszli po Mariana Odziomka. Nie było w domu, wzięli jego ojca – Drogomistrza Stanisława, który nie powrócił z obozu. Na jego temat nie mogłem uzyskać już od nikogo informacji.
Wszystkich aresztowanych wywieziono do Auschwitz – największego obozu koncentracyjnego utworzonego przez Niemców na terenach okupowanej Polski. Zginęło w nim od 1-1,4 mln ludzi. Jan Mamak otrzymał Nr 81708, Stanisław Golonka Nr 93177.
Numeru Walentego Czopa nie ustaliłem, mimo iż rozmawiałem telefonicznie z jego synem Józefem ze Szczakowej, mimo to bardzo mu dziękuję za wiele cennych informacji. Nie ustaliłem numerów Franciszka Czopa i Stanisława Odziomka. Myślę, że były zbliżone do 90 000.
Takim szczęściarzem był Stanisław Golonka pracował w zakładach lotniczych.
zepsutą. Walek był tak głodny, że zjadł tej surowej kapusty dosyć dużo i rozchorował się”. Zginął 24 maja 1943 r. Osierocił dwóch synów Franciszka i Józefa od którego miałem część informacji.
Według opowiadań Stanisława Golonki, a przekazanych mi przez różnych ludzi, Franciszek Czop, Jan Mamak, Stanisław Golonka i dwie osoby podejmują próbę ucieczki z obozu w Dachau. Kopią tunel i wynoszą ziemię w rękawach i kieszeniach, jak się da. Nadchodzi sierpień 1944. Dowiedzieli się, że mają ich przenieść do obozu Mauthausen, wobec tego decydują się na ucieczkę. Mieli zapewnione ubrania cywilne (praca w zakładach zbrojeniowych, kontakt z cywilami). Niestety (jak się wtedy wydawało) Golonka bardzo się rozchorował. Pożegnał się z nimi prosząc, by gdy wrócą opowiedzieli to żonie i dzieciom. Ucieczka się udała, otrzymali cywilne ubrania. Sądeczanin, który razem z nim uciekał, odłączył się. Powiedział, że w pojedynkę łatwiej, pół roku wędrował do Nowego Sącza.
Pozostała trójka idzie razem. Śpią w lasach. Dwóch śpi, a jeden czuwa. Niestety czuwający zasnął. Znalazła ich Niemka zbierająca grzyby, zgłosiła Policji. Zostają aresztowani, skatowani tak, że nie można ich było poznać. Każdy więzień musiał podejść i popatrzyć. Staszek Golonka pyta, który jest Jasiek, niech ruszy palcem, kto jest Frankiem niech ruszy nogą. Po tym przyglądaniu się więźniowie ustawili się w szyku apelowym. Niemcy puścili psy, które rozszarpały uciekinierów na strzępy, na oczach więźniów. W dokumentach Jana Mamaka, które otrzymała rodzina, widnieje zapis “zmarł 13.04.1944r. w Mauthausen”.
Stanisław Golonka doczekał się wyzwolenia. 23. kwietniu 1945 r. Amerykanie wyswobodzili obóz.
Golonka powrócił niosąc tragiczne wieści. Jeszcze długo zrywał się w nocy, bo śniły mu się obozowe koszmary. Jednak Bóg nie dał mu odpoczynku. Na czerwonkę umarła mu jego córka. W 1947 r. trąba powietrzna zniszczyła mu dom, a w 1952 r. po ciężkich poparzeniach, jakich doznał w zakładzie pracy w Gorzowie Wielkopolskim, umiera jego jedyny kochany syn, mając 16 lat. Stanisław Golonka był trzynastym dzieckiem, urodził się 26 marca 1912 r., jako syn Marii z Domitrów i Jana Golonki. Zmarł w kwietniu 1973r. Zasłabł w kościele w Łososinie Górnej, podczas gdy niósł krzyż odprawiając Drogę Krzyżową. Zmarł w drodze do szpitala.
Z masywu góry Paproć z Zarębek, ale Suchej Sowliny, o krok od Łososińskiej Parafii, jest jeszcze jeden męczennik – ksiądz Stanisław Stanisz, ur. 27 grudnia 1877 r. Jego ojciec pochodził z Łososiny nr 41. Święcenia kapłańskie przyjął mając 35 lat w 1942 r. Aresztowany w Orlu. Numer obozowy miał 28050. Zmarł w obozie w Dachau z wycieńczenia i głodu 3 sierpnia 1942 r., mając 65 lat. Życiorys jego w Gazecie z Limanowskiej Wieży z 31 sierpnia 2003 r.
