„Niecodzienne historie Podhalanie z AK” , także Tymbarczan

ROTA PRZYSIĘGI

W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej kładę ręce na TEN ZNAK Męki  i Zbawienia i przysięgam być Ojczyźnie Rzeczpospolitej Polskiej wierny, stać nieugięcie na straży Jej Honoru i o wyzwolenie Jej z niewoli walczyć ze wszystkich sił, aż do ofiary swego życia. 
Prezydentowi Rzeczpospolitej Polskiej i Naczelnemu Wodzowi i jego rozkazom oraz wyznaczonemu Komendantowi będę bezwzględnie posłuszny, a tajemnicy niezłomnie dochowam, cokolwiek by mnie spotkać miało.
Tak mi dopomóż Bóg.

Tymi słowy, w domu pana Stanisława Pyrcia, w Tymbarku, na przełomie lat 1939/1940, przysięgali założyciele pierwszej samorzutnej organizacji podziemnej:
1. Kruczyński Andrzej, ps. Horodenko
2. Kulpa Józef, ps. Owoc
3. Macko Michał, ps. Ryszard
4. Sojka Franciszek, ps. Kajos
5. Paulone Tadeusz, ps. Lisowski
6. Pyrć Szymon, ps. Jaskółka
7. Surdziel Antoni, ps.Dzik.
Prawdopodobnie na pamiątkę tego wydarzenia wszyscy złożyli podpisy wewnątrz jednego z obrazów wiszących na ścianie pokoju gospodarza spotkania.

Oto kilka danych o tych osobach:
Kruczyński Andrzej – przed wojną naczelnik stacji PKP w Tymbarku, w czasie wojny nie pracował na kolei. W 1944 r. aresztowany przez Gestapo, cudem uniknął śmierci. Po wojnie instruktor i kontroler na PKP.

Kulpa Józef – W czasie okupacji pracował w zarządzie Owocarni. W 1944 r. uciekł przed aresztowaniem. W 1 PGP AK mianowany porucznikiem. Kilka odznaczeń.

Macko Michal – W czasie okupacji pracował w urzędzie gminy w Tymbarku.

Paulone Tadeusz – kapitan WP, przy przekraczaniu granicy aresztowany i rozstrzelany w Oświęcimiu.
 
Pyrć Szymon – podczas okupacji był adiutantem płka Mireckiego, d-cy 1 PGP AK. W 1944 r. przeżył tragedię w związku z aresztowaniem na Kisielówce płka Mireckiego i p. Schwabe.
 
Surdziel Antoni – w czasie okupacji był jednym z sekretarzy w urzędzie gminy Tymbark. Umożliwiał wydawanie („lewych”) dowodów osobistych osobom ze sztabu 1 PSP AK.
 
Sojka Franciszek – podczas okupacji pracował w Spółdzielni „Skiba”, pomagając w zaopatrzeniu.
 
Wszyscy odeszli „NA WIECZNĄ WARTĘ”.
 
Na podstawie danych, otrzymanych od p. mgra Kulpy w 1985 roku opracował Stanisław Bubula – sekretarz Zarządu Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Tymbarku, zamieszkały w Dobrej, a pozostający zawsze Tymbarczaninem.
PS. Zwracam się z gorącą prośbą: Umieście te mało znane dane historyczne na łamach „Głosu Tymbarku”, by ta historia nie uległa tak szybko zapomnieniu.
Z szacunkiem – Stanisław Bubula.

Źródło:  Głos Tymbarku Nr 43 z 2000 r.

W materiałach Telewizji Polskiej na platformie vod.tvp.pl można oglądnąć film dokumentalny pt. „Niecodzienne historie Podhalanie z AK”. Przedstawieni w nim są Tymbarczanie. Kpt.Szymon Pyrć  opowiada stojąc przed domem, który był miejscem historycznych wydarzeń. Jest też  podchorąży Józef Kulpa, jak też Maria Rogozińska

Tak jest ten film opisany przez jego twórców.

Podhale – miejsca działań operacyjnych 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Wspomnienia płk Jana Cieślaka – „Maćka”, komendanta Jana Kabłaka-Ziembickiego – „Halnego”, ks. kapelana dr Huberta Kostrzeńskiego i innych. W reportażu wykorzystano zdjęcia archiwalne autentycznego filmu z życia oddziału partyzanckiego z terenu Podhala.

Uroczystości religijne w Szczawie poświęcone pamięci żołnierzy 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Archiwalne materiały filmowe partyzanci, szkolenie, przemarsze. Weterani wchodzą na wzniesienie Grodzisko – miejsce ukrycia broni przez żołnierzy we wrześniu 1939 roku. Wspomina płk Jan Cieślak ps. Maciek na temat wykorzystania przez partyzantów tej broni. Współczesne zdjęcia z Nowego Targu. Jan Kabłak-Ziembicki wspomina początki partyzantki na tych terenach obok siedzi Teofil Zubek ps. „Wiewiórka”. Migawki ze wsi organizowanych w ni Szczyrzyc: zabudowania klasztorne. Wspomnienia ks. kapelana dr Huberta Kostrzańskiego i nie przedstawionego uczestnika wydarzeń. Mat. Arch. Życie codzienne wydawanie posiłków. Współczesne widoki Tymbarka. Kpt. Szymon Pyrć ps. „Jaskółka” i st sierż. Henryk Józef Giza(?) ps. „Grot” wspominają wydarzenia związane z punktem kontaktowym zorganizowanym w sklepie korzennym w Tymbarku. Kpt. Stanisław Siemek ps. „Świerk”, por. Adam Radzik ps. „Kostek” opowiadają o zasadzkach partyzanckich na Podhalu. Wspomnienia dr Zbigniew Kołączkowski ps. „Zbyszek” i osoby towarzyszące wspominają działalność konspiracyjną w willi Wanda. Opowieść Jana Kabłaka-Ziembickiego, Dominika Malinowskiego i dr Z. Kołączkowskiego na temat buntu w szkole policyjnej i przejściu jej słuchaczy na stronę partyzantów. Migawki z Kisielówki koło Łososiny. Kpt. Szymon Pyrć, pchor. Józef Kulpa ps. „Owoc”, Maria Rogozińska opowiada o wydarzeniach jakie rozegrały się w tym miejscu w 1944 roku – próba schwytania płk Mileckiego

Link do filmu: https://vod.tvp.pl/video/niecodzienne-historie,podhalanie-z-ak,55270253

kpt.Szymon Pyrć (screen)