Historia

CZĘŚĆ PIERWSZA 

„TYMBARK – PLEBANIA”

Był rok 1916 . Dokładnie sto lat temu. Proboszczem parafii Tymbark zostaje ksiądz Józef Szewczyk. Trudne czasy, zabory, Polski nie ma na mapie Europy i świata. Galicyjska bieda nie była przysłowiowa – była prawdziwa. W takich okolicznościach przyszło mu rozpoczynać pracę. Ale później przyszła wolność i niepodległość. Polska – Najjaśniejsza Rzeczypospolita – noszona  w sercach przez lata niewoli – była witana na nowo z radością i w naszej Małej Ojczyźnie – Tymbarku. Jak wielkim darem od Boga była wówczas osoba księdza Szewczyka pokazała historia. Proboszcz, wychowawca, gospodarz, społecznik – budowniczy Domu Parafialnego, opiekun i dobry duch prężnie działającego w dwudziestoleciu Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży – zapisał się złotymi zgłoskami na kartach dziejów Tymbarku. Zostały bardzo dawne fotografie. To było bardzo dawno temu ….

 KSIĄDZ JÓZEF SZEWCZYK

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży

BUDOWA  DOMU PARAFIALNEGO

 POGRZEB KS.SZEWCZYKA – 1935 

SPOTKANIE III, CZĘŚĆ DRUGA

KALENDARZ 1916

Był rok 1916 . Dokładnie sto lat temu. Wydany na ten rok kalendarz nosił tytuł „Wielka Wojna 1914 – 1915” .  Nadszedł czerwiec i lipiec tego roku . Kresy,Wołyń,okopy nad Styrem, Kościuchnówka . Najkrwawsza bitwa Legionów Polskich okupiona śmiercią około 2 tysięcy swoich żołnierzy. Nie można o tym zapomnieć . Trzeba pamiętać . Bo dali nam z tych mogił na kresach za niedługo wolną i niepodległą Ojczyznę . Zostały bardzo dawne fotografie . To było bardzo dawno temu ….

 BITWA POD KOŚCIUCHNÓWKĄ

KOŚCIUCHNÓWKA – ORYGINALNA FOTOGRAFIA – 1916

  TYGODNIK ILLUSTROWANY – I ROCZNICA BITWY POD KOŚCIUCHNÓWKĄ – CZ. I i II

 OBJAŚNIENIA :

1) Budynek starej plebanii w Tymbarku wzniesiony jak podają źródła w roku 1812 do końca swojego istnienia nazywany był często „Napoleonówką” z racji okresu w którym powstał . Ta prywatna pocztówka dokumentuje również charakterystyczny wzór dachówki na kościele .

 2) Ksiądz Józef Szewczyk na balkonie plebanii (datowanie rewers 1932 ) – zapewne omawia jakieś sprawy organizacyjne lub społeczne – widać szacunek jakim się cieszył – jak jeden wszystkie głowy są odkryte. Pogrzeb Ks. Józefa Szewczyka w roku 1935 zgromadził niezliczone rzesze duchowieństwa i wiernych nie tylko naszej parafii.

3) Kalendarz na rok 1916 jest pozycją ze zbioru oryginalnych kalendarzy z lat 1914 – 1939 . Wielka Wojna to nazwa wówczas stosowana – określenie I wojna zaczęto używać dużo później.

4) Dwa wątki tego spotkania to również zbieżność dat – ks.Szewczyk objął probostwo w Tymbarku 3 lipca 1916 – 4 lipca 1916 rozgorzała bitwa pod Kościuchnówką.

5) Słowo na temat prasy, czasopism z tamtych lat – całkowicie odmienne od dzisiejszych środki techniczne,  komplikowane jeszcze dodatkowo działaniami militarnymi nie dawały możliwości bieżących, bezpośrednich relacji z frontu. Stąd tak często opóźnienia – a w tym przypadku publikacja w pierwszą rocznicę bitwy. Dodać też trzeba, że prasa polskojęzyczna poddana była ostrej cenzurze. Kompletne dobrze zachowane egzemplarze czasopism dotyczące okresu walk Legionów Polskich są poszukiwane i cenione na rynku kolekcjonerskim.

6) Prezentowana oryginalna fotografia Józefa Piłsudskiego i Sztabu 5 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich z okresu działań nad Styrem i bitwy pod Kościuchnówką to wielka rzadkość i unikat. Zachowana w bardzo dobrym stanie jest również cenna ze względu na możliwość datowania,opis i sygnaturę autora. W kolekcjach walor taki jest nazywany zakupem bezpiecznym – jest możliwość potwierdzenia autorstwa w archiwach i dokumentach . Tak jest również w przypadku tej fotografii. Strona internetowa – ” Spis imienny 13 kompanii 5 Pułku Piechoty – Legiony Piłsudskiego ” – Dział 6. Oddział sztabowy – L.p. 15 – st.sierż. Wojtyga Stanisław – poczciarz .Pieczątka na fotografii – ” Fot.sierż. St.Wojtyga 5 P P L(Legionów) P(Polskich) ” Zakup dokonany na aukcji renomowanego antykwariatu daje dodatkowo gwarancję legalności pochodzenia.

7) W kolejnych spotkaniach prezentowane będą oprócz tematyki Tymbarku min. oryginalne fotografie i materiały dotyczące działań Legionów Polskich również w naszym regionie począwszy od roku 1914

MATERIAŁY :

1) Zbiór pocztówek i fotografii – Tymbark do 1939 – „Kolekcja Prywatna Tymbark”

2) Fotografia kolekcjonerska – Piłsudski – Legiony – „Kolekcja Prywatna Tymbark”

3) „Tygodnik Illustrowany” – Nr.27-28 – 1917 – Kalendarz „Nowości Illustrowanych” 1916 – czasopisma – księgozbiór – „Kolekcja Prywatna Tymbark”

 Przedstawione materiały mogą służyć wyłącznie celom poznawczym i edukacyjnym – chronione są prawem autorskim. Kopiowanie i rozpowszechnianie do celów komercyjnych jest niedopuszczalne. Kojarzenie zdarzeń i nazwisk do osób współcześnie żyjących jest nieuzasadnione.

Szanowni Czytelnicy Tymbark.in  ” KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK ”  zaprasza do pasjonującej przygody z historią i do następnego spotkania!

” TYMBARK – KOŚCIÓŁ ” 

” Tymbark – Kościół – nakład Henryk Beck ”  

„Basia bawiąca się w gromadzie dzieci koło kościelnego ogrodzenia co rusz spogląda w stronę znajdujących się nieopodal sklepów. Tyle tam słodkości i tak pięknie wszystko pachnie. Żeby mogła kupić choć jedną małą tutkę cukierków westchnęła rozmarzona …. ”

A sklepów przed wojną w Tymbarku, tak jak wszędzie, były dwa rodzaje. Katolickie, czyli polskie i żydowskie. Jedynym właścicielem katolickiego sklepu w Tymbarku był Stanisław Pyrć. Jego sklep mieścił się w budynku naprzeciw głównego wejścia do kościoła. Reszta handlu była w rękach żydowskich . W narożnym lokalu magistratu od strony kościoła swój sklep prowadził żyd Henryk Beck. Zapyta ktoś dlaczego w artykule dotyczącym starej pocztówki mowa jest o sklepach? Otóż właśnie kupcy, handlarze, właściciele sklepów byli dawniej, między innymi, wydawcami pocztówek. Przed wojną było dwóch wydawców „tymbarskiej ” pocztówki sygnujących nakłady swoim nazwiskiem. To właśnie wcześniej wymienieni – Henryk Beck – jego pocztówki ukazywały się od około 1920 roku. Pocztówki Stanisława Pyrcia były wydawane od połowy lat 30-tych.

Przykładem nakładu sklepu katolickiego jest pocztówka z roku 1908 ( wg. korespondencji) „Limanowa – Ogólny widok ” wydana przez I. Wysocką w Limanowej.

 Nakład sklepu katolickiego I.Wysockiej w Limanowej

Prezentowana  pocztówka Becka ” Tymbark – Kościół „jest rzadkim egzemplarzem w kolorze sephii –  przedstawia również scenę rodzajową – bawiące się dzieci, a także być może jest świadomą autoreklamą sklepu wydawcy – na zbliżeniu widać fragment szyldu nad wejściem ( ” ..ECK ” ).

Pocztówka Pyrcia ” Rynek i kościół ” dokumentuje min. przebieg drogi przez tymbarski rynek.  Przebiegała  ona w miejscu obecnego parkingu  – widać też na niej dobudowaną kamieniczkę do gmachu obecnego Urzędu Gminy. I są to już lata 30-te  Można to z pewnością stwierdzić po analizie prywatnej pocztówki z przejazdu Prezydenta Ignacego Mościckiego przez nasz rynek. Było to w roku 1929 w drodze z Limanowej do wspomnianego w pierwszym naszym spotkaniu Jodłownika, gdzie gościł  w dworze Romerów.

   „Prezydent Ignacy Mościcki – Tymbark 1929 ”

 Na tej karcie dobudowy jeszcze nie ma. Widoki naszego kościoła z lat przedwojennych ( lata 30-te ) ukazują również kolejne prywatne pocztówki ( pocztówka prywatna to zdjęcie wywołane na pocztówkowym papierze fotograficznym – były akceptowane przez pocztę do obiegu )

 ” Tymbark – Kościół – pocztówki prywatne”

Pocztówka ” Limanowa – Kościół i rynek” , nakład S.Olszewski 1937,  to analogia do pocztówek naszego spotkania – motyw, tytuł, dawny widok przebiegu drogi przez rynek – tylko że w Limanowej.

DODATEK – Czasopismo ” Nowości Illustrowane ” z roku 1915 – archiwalne fotografie min. kościoła w Tymbarku z okresu walk Legionów Polskich 1914 – 1915 .

 OBJAŚNIENIA :

1) W miejscu obecnej Poczty w Tymbarku był również sklep żydowski o najpiękniejszej nazwie jaką sklep może nosić. To był sklep bławatny. Piękna nazwa z pięknych czasów funkcjonowała w mowie nawet w czasach PRL-u i wszyscy wiedzieli o co chodzi tylko nie wiedzieli dlaczego.I tak jest chyba do dzisiaj. Bławatny to bławatny i koniec.

2) Pocztówka z sygnaturą ” sklep katolicki ” to egzemplarz wyjątkowo cenny – rzadka pozycja w zbiorach i kolekcjach,

3) Pocztówka ” Przejazd Prezydenta Mościckiego przez Tymbark ” to oryginał zdjęcia od którego pochodzą późniejsze kopie wykorzystywane również w publikacjach historycznych opracowań. Jest od momentu wykonania w zbiorach, których kontynuacją jest ” KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK „. Na powiększeniu zwraca uwagę godło na błotniku prezydenckiego samochodu. Widoczny transparent kończy się słowem ” …WITAMY ” – poprzednie zapewne serdeczności są nieczytelne . Wielka wartość tego zdjęcia to postacie tymbarczan – ubiory, widoczny entuzjazm – osoba z tacą na której pewnie chleb i sól ( było to wg. źródeł 19 lub 20 lipca 1929 r. )

4) Czasopismo ” Nowości Illustrowane ” z 20 lutego 1915 to pozycja z działu zbiorów dotyczących drogi do niepodległości, walk Legionów Polskich i Józefa Piłsudskiego.

5) Basia to autentyczna postać . Niektóre fakty i zdarzenia z jej życiorysu wykorzystane zostaną w kolejnych spotkaniach.

MATERIAŁY:

1) Pocztówki TYMBARK ( do 1939 )

2) Pocztówki LIMANOWA ( do 1939 )

3) ” Nowości Illustrowane 1915″  – zbiór pocztówek historycznych – księgozbiór „KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK ”

Przedstawione materiały mogą służyć wyłącznie celom poznawczym i edukacyjnym – chronione są prawem autorskim. Kopiowanie i rozpowszechnianie w celach komercyjnych jest niedopuszczalne. Kojarzenie zdarzeń i nazwisk do osób współcześnie żyjących jest nieuzasadnione.

Szanowni Czytelnicy Tymbark.in ” KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK ” zaprasza do pasjonującej przygody z historią i do następnego spotkania !

SPOTKANIA Z HISTORIĄ – KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK

SPOTKANIE PIERWSZE, Część 2.

” Limanowa 1905″ – nakład J.Kloss w Limanowej, znaczek monarchii austro-węgierskiej.

Znane datowanie zmusza do cofnięcia się ponad sto lat wstecz i skorzystania z materiałów o epoce.

Pomocny jest księgozbiór: „Pocztówka – data rok 1913,  „Tymbark – Galicja” ( Księgozbiór  „Galicya”)  profesora  Franciszka Bujaka, Stefania Bojarska (uczennica prof.Bujaka) „Galicya”,

Stefania Bojarska  w roku 1914 podróżując po Galicji odwiedziła ziemię limanowską , w tym min.Jodłownik (Jodłownik – dwór Romerów – wzorcowa hodowla bydła).

Tekst z naszej pocztówki: „Wracam z Jodłownika z premiowania bydła. … ”. Pytanie:  Dokąd można wracać z Jodłownika przez Tymbark? ( nie jest napisane „wróciłam” ) .

Stefania Bojarska w  „Galicya ” na str.25  pisała: „… instruktor powiatowy pan Hłyń”.

Wielmożna Pani Kazimiera Hłyniowa to adresatka naszej pocztówki .

Zakończenie: Działo się to w latach 1913 – 1914.  Pocztówka została zakupiona na aukcji antykwarycznej ponad sto lat od daty jej nadania.

OBJAŚNIENIA:

1) Karta korespondencyjna „Limanowa  -1905 „jest egzemplarzem bardzo wartościowym – to przykład typowego sposobu korespondencji z tamtych lat. Do roku 1905 obowiązywał przepis,  zresztą nagminnie łamany,  że treść korespondencji może być zamieszczana tylko z przodu  karty, obok elementu graficznego. Pozostawione miejsce służyło do wpisania tekstu. Rewers to miejsce na adres odbiorcy stemple i znaczek poczty. Zamieszczano tam również pieczęcie cenzury zaborczych urzędów.

2) Stefania Bojarska odbyła swą podróż po Galicji na wiosnę 1914 roku. Pomijając fakt nieaktualności podejmowanych w jej pracy zagadnień i archaizmów w treści jest znakomitym dokumentem z epoki. Prezentowane kompletne egzemplarze dwóch tomów jej pracy są rzadkością.

3) Treść materiału należy dokładnie konfrontować z materiałem zdjęciowym. Przedstawione w materiale tzw. śledztwo historyczne doprowadzające praktycznie do odnalezienia osoby nadawcy jest jedną z form postrzegania i badania przeszłości.

MATERIAŁY:

1) Pocztówka – Tymbark 1913,   2) Pocztówka – Limanowa 1905 ,  3) Franciszek Bujak „GALICYA” 1908-1910 t.I i II reprint,  4) Stefania Bojarska „NASZ DOROBEK KULTURALNY” tom  II  „GALICYA”,1917

5)  Marzanna Raińska  ” DWORY MAŁOPOLSKI W FOTOGRAFII ARCHIWALNEJ” 2013,

6) zbiór pocztówek historycznych , księgozbiór  „KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK”.

Autor: KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK

Przedstawione materiały mogą służyć wyłącznie celom poznawczym i edukacyjnym – chronione są prawem autorskim. Kopiowanie i rozpowszechnianie w celach komercyjnych jest niedopuszczalne.Kojarzenie zdarzeń i nazwisk do osób współcześnie żyjących jest nieuzasadnione

 SPOTKANIE PIERWSZE – TYMBARK NA STAREJ POCZTÓWCE 

„TYMBARK RYNEK I KOŚCIÓŁ 1913”

Część 1.

Początek historii upowszechnienia pocztówki w Tymbarku, jak w większości innych terenów,  to przełom XIX i XX wieku. Zachowane w zbiorach z tego okresu egzemplarze są bezcennym materiałem ikonograficznym naszej miejscowości. Te czyste bez obiegu zachowane są na ogół w lepszym stanie, natomiast obiegowe, stemplowane kasownikiem poczty Tymbark,  posiadają większą wartość również i kolekcjonerską.  Znane datowanie i treść korespondencji to informacje mogące służyć do przeprowadzenia historycznej analizy i lepszego poznania przeszłości. Postrzeganie walorów historycznych – w tym przypadku pocztówki – to również sięganie do źródeł, archiwów, opracowań – to porównania i posiadana wiedza.

Prezentowana pocztówka to egzemplarz wyjątkowo wartościowy.  Awers – fotografia serca naszej Małej Ojczyzny – rynek i kościół. Zwracają uwagę niektóre detale i szczegóły – krzyż, ogrodzenie kościoła,tarcza herbowa,szyld apteki, konne zaprzęgi (wozak pocztowy?), nawierzchnia rynku, nieistniejący budynek tzw. organistówki.

Na rewersie brak sygnatury nakładu-wydawcy, brak znaczka, fragment stempla, adres, data rok 1913, tekst korespondencji min. ” sam,wasz (on)” i nieczytelny podpis NN . Materiał do odtworzenia widoku stempla – karta pocztowa nadana w Tymbarku w roku 1905.

cdn.

od Autora:

Szanowni Czytelnicy Tymbark.in

” KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK ” zaprasza do pasjonującej przygody z historią i do następnego spotkania.

od Redakcji: rozpoczęliśmy dzisiaj publikację niezwykłych Spotkań z historią opowiadaną przez  „KOLEKCJA PRYWATNA TYMBARK”.

Przedstawione materiały mogą służyć wyłącznie celom poznawczym i edukacyjnym – chronione są prawem autorskim. Kopiowanie i rozpowszechnianie w celach komercyjnych jest niedopuszczalne. Kojarzenie zdarzeń i nazwisk do osób współcześnie żyjących jest nieuzasadnione