SPOTKANIE XII
(część pierwsza)
TYMBARK – STACJA KOLEJOWA
Tymbark – Stacja Kolejowa na starej pocztówce
Wreszcie jest, ten tak długo oczekiwany,wyśniony,wymarzony dzień. Basia od samego rana co rusz prosi – Mamo chodźmy,no chodźmy,może pociąg przyjedzie wcześniej. – Drogie dziecko wiesz że kolej jest bardzo punktualna – Tatuś jeszcze czeka na przesiadkę w Chabówce. – Parę dni wcześniej przyszła depesza. Tata Basi po kilku latach spędzonych w “Ameryce” właśnie dzisiaj przyjeżdża do domu. – Z rynku w Tymbarku do stacji kolejowej nie jest daleko.Dziewczynka biegnie przodem. Na drewnianym moście słychać odgłos jej szybkich kroków.Jeszcze tylko zakręt i droga prowadzi prosto do dworca .. ” … Tak. Dokładnie do dworca. Bo trzeba przypomnieć że pierwszy pierwotny budynek dworca na stacji kolejowej w Tymbarku był bardzo okazały. Powstał w latach 1882 – 1883 i był częścią infrastruktury uruchomionej w roku 1884 c.k.Galicyjskiej Kolei Transwersalnej a dokładniej jej części – linii 104 Chabówka – Nowy Sącz. Aby opowiedzieć historię najpiękniejszej linii kolejowej w Małopolsce należy cofnąć się do drugiej połowy XIX wieku. Wówczas przez teren Galicji należącej do Austro-Węgier przebiegała tylko jedna linia kolejowa Wiedeń – Kraków – Lwów. Niestety miała ona strategicznie fatalne położenie. Podczas wojny z Prusami w roku 1866 wystarczyło, że zostaje zniszczony jeden most, a powoduje to całkowite odcięcie dostaw do Galicji od zasadniczej części Austro-Węgier. Po tych wydarzeniach zaistniała potrzeba zaprojektowania nowych kolejowych połączeń. Powstaje koncepcja budowy Galicyjskiej Kolei Transwersalnej. Przyczyną podjęcia takich działań są nie tylko względy militarne ale także chęć unowocześnienia i zagospodarowania bądź co bądź “zacofanej Galicji” (w Tymbarku słuszność tej koncepcji przez szybkie połączenie ze “światem” jest odczuwalnie widoczna od lat 30-tych XX wieku). W 1882 roku zostaje wydane pozwolenie na budowę linii kolejowej z Czadcy ( ob. Słowacja ) do Husiatynia ( ob. Ukraina ). W dwa lata zostaje wybudowane 577 km nowych linii kolejowych co przy ówczesnych możliwościach technicznych oraz potrzebie wybudowania wielu mostów, wiaduktów, nasypów, stacji i pozostałej niezbędnej infrastruktury kolejowej było niezwykłym przedsięwzięciem nie tylko jak na tamte czasy. 16 grudnia 1884 linia zostaje otwarta. W początkowym okresie na trasie Chabówka – Nowy Sącz kursowały dwie pary pociągów dziennie ( składy były łączone – wagony pasażerskie wraz z towarowymi ). Czas pokonania 77 km tego odcinka wynosił około 4 godzin. Uruchomienie połączenia kolejowego było od momentu powstania dosłownie “otwarciem okna na świat” dla naszej miejscowości i okolic. Historia pokazała jaki był to skok cywilizacyjny mający wpływ na gospodarczy i komunikacyjny postęp.
Tymbark – Dworzec Kolejowy 1884 – 1945
Prezentowana powyżej pocztówka ” Tymbark – Dworzec Kolejowy ” to ogromna rzadkość w tak dobrym stanie zachowania. Nakład Kółka Rolniczego Jasna – Podłopień – wydana ok. roku 1920. Niezwykła bezcenna wartość ikonograficzna tej dawnej historycznej karty pocztowej – obraz nieistniejącego budynku dworca kolejowego w Tymbarku wysadzonego przez wycofującego się przed frontem okupanta w styczniu 1945 roku. Do naszych czasów zachował się budynek dworcowego zaplecza w którym znajdowały się stacyjne sanitariaty i pomieszczenia gospodarcze. Według położenia tego niewielkiego budynku możemy dzisiaj dokładnie określić pierwotne usytuowanie dworca kolejowego w Tymbarku. Widok dawnego dworca w Tymbarku od strony torów, peronu przedstawia widoczne obok pocztówki zdjęcie. Jest to fotografia autorstwa Klementyny Zubrzyckiej – Bączkowskiej z ok. 1915 roku. Oryginał tej fotografii znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie. Przedstawiony poniżej materiał zdjęciowy pokrótce przybliża niezwykłą osobę Klementyny Zubrzyckiej oraz wydawnictwo MHF w Krakowie – “Światło – czułe świadectwo. Skarb z Limanowej”.
Klementyna Zubrzycka – Bączkowska 1887 – 1968
Wraz z powstaniem połączeń kolejowych od przełomu XIX i XX wieku następuje powszechna dostępność i jak na tamte czasy możliwość szybkiego podróżowania, a co za tym idzie rozwój turystyki. Do podróży i poznania niejednokrotnie dziewiczych miejsc niezbędne były i są przewodniki. Najwybitniejszym autorem dawnych ówczesnych, a co najważniejsze polskich przewodników był Mieczysław Orłowicz. Wydawnictwa jego autorstwa to klasyka z pionierskich historycznych opracowań przewodnickich. ” Ilustrowany Przewodnik po Galicyi ” ( pisownia org. ) został ukończony i był gotowy do druku w roku 1914 jednak wskutek wybuchu wojny i dziejowych zawirowań ukazał się dopiero w roku 1919. W roku 1926 został wydany “Ilustrowany Przewodnik Kolejowy ” także autorstwa M. Orłowicza, który w swojej treści omawia min. naszą linię kolejową Chabówka – Nowy Sącz. Poniżej możemy zobaczyć oryginalny kompletny egzemplarz tego wydawnictwa wraz z mapą kolejowych połączeń.
M. Orłowicz – Przewodnik po Galicyi
M. Orłowicz – Przewodnik Kolejowy 1926
Prezentowana w dzisiejszym spotkaniu pocztówka “Tymbark – Dworzec Kolejowy” zajmuje w zbiorach pocztówek historycznych mojej kolekcji wyjątkowe miejsce. Od momentu pozyskania zachwyca wartością jaką całościowo posiada ten egzemplarz. Dla wyjaśnienia w kolekcjonerstwie wycena materialna danego waloru jest i być powinna sprawą raczej nie najważniejszą. Wyjątkowa jest bezcenna wspomniana już wartość ikonograficzna tej dawnej karty ale także treść korespondencji na odwrocie. Datowanie wg pocztowego kasownika to rok 1922 a adresatem jest ——– c.d.n. ——- Koniec części pierwszej
OBJAŚNIENIA: 1) W poprzednich spotkaniach były już prezentowane przypomniane również w dzisiejszym dawne pocztówki z motywem stacji kolejowej w Tymbarku, ciekawostką są te pocztówki obrazkowe, na których widać praktycznie ujęcia z tych samych miejsc ale wydane w odstępie mniej więcej dziesięciu lat ( ok. 1925 – 1935 ).
2) ” Tymbark – Dworzec Kolejowy” – pocztówka z bardzo poprawnie podaną nazwą głównego motywu, który przedstawia, co niejednokrotnie było dawniej często mylone ze stacją kolejową. To jest właśnie budynek dworca, który owszem znajdował się na stacji kolejowej, ale był tylko jednym z elementów jej zabudowy. Wg. terminologii kolejowej stacja (nie mylić z przystankiem) to min. właśnie dworzec, perony, torowiska itd. cała pozostała infrastruktura. Proszę zwrócić uwagę na widoczny na tej pocztówce konny zaprzęg i przypomnieć sobie nasze pierwsze spotkanie. Konny zaprzęg obok budynku magistratu na rynku w Tymbarku. Czyż to przypadkiem nie ten sam wozak pocztowy ?
3) Przedstawiona dzisiaj fotografia dawnego budynku dworca kolejowego w Tymbarku to wtórnik z przedwojennego oryginału. Dokładnej daty wykonania ze względu na brak opisu ustalić się nie da – MHF podaje ok.roku 1915 – możemy jednak pokusić się o ustalenie pory roku i dnia. Resztki liści na drzewach to z pewnością jesień. Promienie rzucające cień drzew na ścianę dworcowego budynku to zachód chylącego się ku wieczorowi słońca.
4) Mieczysław Orłowicz ( 1881 – 1959 ) pionier i propagator szeroko pojętej turystyki, autor około stu turystycznych przewodników. Prezentowany oryginalny kompletny egzemplarz “Przewodnika Kolejowego” jego autorstwa z roku 1926 wraz z załączoną do wydawnictwa mapą w zachowanej kartonowej autentycznej oprawie to rzadkość – używane w podróżach przewodniki były na ogół wtórnie oprawiane w twarde, co prawda praktyczne ale już nieoryginalne okładki.
MATERIAŁY: 1) Pocztówki do roku 1939 – zbiór pocztówek historycznych – “Kolekcja Prywatna Tymbark “
2) “Dworzec Kolejowy Tymbark ” fotografia kolekcjonerska – archiwum, zbiory – ” Kolekcja Prywatna Tymbark “
3) ” Światło – czułe świadectwo.Skarb z Limanowej ” – publikacja Muzeum Historii Fotografii w Krakowie będąca elementem projektu pod nazwą ” Klucz do magazynu” poświęconego zbiorom własnym fotografii MHF – Kraków 2013 – księgozbiór – “Kolekcja Prywatna Tymbark “
4) “Ilustrowany Przewodnik po Galicyi ” M. Orłowicz – reprint – Krosno 2005 – księgozbiór – “Kolekcja Prywatna Tymbark “
5) “Ilustrowany Przewodnik Kolejowy – Polska – część południowo-zachodnia” M. Orłowicz – Warszawa 1926 – księgozbiór – “Kolekcja Prywatna Tymbark”.
SPOTKANIE XII – część pierwsza
Przedstawione materiały mogą służyć wyłącznie celom poznawczym i edukacyjnym – chronione są prawem autorskim. Kopiowanie i rozpowszechnianie do celów komercyjnych jest niedopuszczalne. Kojarzenie zdarzeń i nazwisk do osób współcześnie żyjących jest nieuzasadnione.
Szanowni Czytelnicy Tymbark.in “Kolekcja Prywatna Tymbark” zaprasza do pasjonującej przygody z historią i do następnego spotkania !